M. Çetin Baydar

Yaşım yetmişi aştı. Erzurum’daki aile çevremi saymazsam elini öpeceğim Erzurumlu kalmadı, elimi öpenler yanında tokalaştığım kişiler de ziyadesiyle var. Onlara tek tek uğrayarak muhabbet ettim. Hayrettin Kotangil, Hakkı Mezaarkalı, Salih Lütfi Şengül, Muammer Cindilli, Muzaffer Taşyürek, Hanefi ispirli, Mevlüt Aras, Vahap Yağanoğlu, Berhan Yılmaz, Tahsin Yağanoğlu, Hüseyin Bekmez, Nizamettin Korucu ve dahi Erzurum’da mülaki olup ta şimdi adlarını hatırlayamadıklarım..

Ya, günümüz  Palandökenlerini  yeşile boyayan  genç ormanlar?

Bir önceki yazımı  bitirirken  kullandığım “Pasin ovasını bir boydan boya  dolduran kuru fasulye tarlalarının bölge çiftçisine saçacağı zenginlikle gözlerimin ışıdığını hissettim.” cümlesini hatırlatarak ikinci yazıma başlıyorum.

Evet sevgili dostlar;

Bugüne kadar Erzurumlunun protein ihtiyacını  giderdiği  hayvansal gıdalara bir alternatif olarak KURU FASULYE  elimizde bir koz olarak belirmiştir.

Pasin toprağına Kuru fasulye tarımı girmeden önce  hububat ekilir, bire iki verim alınırdı. Bir diğer deyişle beş kuruşluk masraf, on kuruş olarak bize dönerdi.

Buna karşılık fasulye tarımı  bire sekiz veriyor.

Şimdi soruyoruz: Bire iki nerde, bire sekiz nerde? Bakliyatın  tarım toprağını dinlendirmesi de işin cabası.

Şehirlerin ne halde olduklarına bakmanın yöntemi, belde yöneticileri ile şehir seçkinlerinin mesailerini incelemekten geçer. Bunlardan önemli olan ise belde halkının mutlu mu, mutsuz mu olduğunun tespitidir.

Temmuz sonu, Ağustos başında Erzurum’da geçirdiğim günlerde bunu yaptım. Bu bağlamda Erzurum’u, neşe ile ıstırabın; umut ile ümitsizliğin el ele yaşadığı bir şehir olarak buldum.

Çocukluğumun ramazanlarını anlatmak, aradan geçen altmış yıla rağmen bana hala heyecan veriyor. Yedi kardeşin beş numarasıydım. O yılların Erzurum'u, şehrin son sınırları olan mezarlıkları artık zorluyor, mezarlıkların arkasında yeni mahalleler oluşuyordu. Nitekim, Leblebici yokuşunu sağlı sollu kuşatan mezarlıkların üst başında, eskiden göze sularının fışkırdığı arsalar üzerinde, yeni bir şehir varoşu, doğmaktaydı. Şehir halkının "Gümüşgöz" adını verdiği bu yeni varoşa, daha ziyade şehre henüz göç etmiş olan köylüler ve özellikle de Erzurum'un Türkmen tâbir edilen köylerinin halkı yerleşiyordu. Çocukluk ramazanlarımızı işte bu ortamda, demet demet inanç ve renk arasında geçirirdik.

Şehirler boy boy insanın yaşadığı mekanlar olmakla beraber, her şehrin bu insan gruplarına bakışı farklıdır. Önce Erzurum'da çocuklara verilen isimleri sayalım: Axıllı, Bala, Sabi, Yeniyetme, Bacaksız,Ezâzil, Cırbağa.. Çocuğun: Orucuna "tekne orucu" Meyvesine "Gaga" Yemeğine "Dadax" Oyuncağına "cici" Uykusuna "pışpış" Düdüğüne "düllük" Banyosuna "çıpçıp" İdrarına "attırma" Çobanına "Hodax" Sümüğüne "Fırtıx" ve daha birçok isim bu minvalde sürüp gider.

"Dünyanın ilk çocuk bayramı" nevinden kimi iddialar varsa da çocuklar için özel bayram yapılan bir yer varsa orası da Erzurum'dur.

HALKTAN ÇALINMIŞ BİR KONGRE’NİN 90.YIL DÖNÜMÜ

Kazım Karabekir de Mustafa Kemal de Henüz İstanbul’dan çıkmamışken Erzurumlular, yurtlarının Ermenilere peşkeş çekilmemesi için kongreler akt ediyorlardı.

Cumhurbaşkanı Sayın Gül’ün de katılacağı 23 Temmuz Erzurum Kongresi, bir mânada Karabekir’in başında bulunduğu 15.Kolordu’nun Resmi Kongresidir.

Halktan çalınan Gerçek kongre bu tarihten yaklaşık kırk gün önce yapılmıştı (17 Haziran 1919)

Hemşin Pastahanesinin bir düşünce-tartışma zemini haline gelmesinde ilk adımı eski bir Marmaratör olan Özer Revanoğlu attı. (1963 sonbaharı)

Eğer hafızam beni yanıltmıyorsa Revanoğlu askerlik için Erzuruma gelmiş askerliği süresince de Hemşin pastanesini mekan tutmuştu. Başta İstanbul olmak üzere Türkiyenin dört tarafından dostları vardı. Özellikle de Nevzat Kösoğlu ve Nurhat Beylar olmak üzere Erzurumlularla iş ve kader birliği içindeydi. Siyaseten de Alpaslan Türkeş çizgisine yakın durmaktaydı.