İLİM ZİRVESİNİN GÖSTERİŞSİZ NÜMAYİŞSİZ DADAŞI: ÖMER NASUHİ BİLMEN
Ziraatta bir kanun vardır. Bitkiler, yaşama ortamlarında kronik bir zorlukla karşılaşırlarsa hızla tohuma yatarlar, nesillerini devam ettirmek için çırpınırlar.
Osmanlı Medeniyeti de devrini tamamlayıp ölümünün yaklaştığını hissettiği son asırlarında, bu medeniyetin özünü, adeta, tohumunu veren büyük zirveler yetiştirdi.
Ömer Nasuhi Efendi bu zirvelerden biridir.
ERZURUM HALK İRFANINDA BİR ZİRVE:
GÖMLEKÇİ HATEM USTA
Bıyıkları henüz terlemiş üniversite öğrencileri olarak Erzurum'un güngörmüş çarşılarını, arşınladığımız günlerdi. Dünyayı fethe hazırdık. Devletin ayrı milletin ayrı olan dünyalarının, tarihi bir çatışma içinde olduğunu bilmiyorduk.
ERZURUMLUNUN ORDİNARYUS PROFESÖRÜ:
BOYACI İSMAİL USTA
Mustafa Çetin Baydar
Rahmet-i Rahmana kavuştuğunu duyunca “Halk irfanı çok önemli bir temsilcisini kaybetti, ama bunu kime anlatmalı? Acıyı kiminle paylaşmalı?” diye kıvranmaya başladım. Fakat bu ızdırabım uzun sürmedi. Gördüm ki sevgili ustamız halk nazarındaki adı sanı ile Boyacı İsmail Efendi, bizim sandığımızdan çok fazla gönül ve fikir dostlarına sahip olarak ve onlar üzerinde değil günler haftalar, nice yıllar sürecek bir üstad otoritesi tesis ederek, aramızdan ayrılıvermiş.
OSMANLI GÜNEŞİ BATARKEN PARLAYAN YILDIZLARDAN YEŞİLZÂDE MEHMET
SÂLİH EFENDİ
Genç araştırıcı Ömer Hâkan Özalp'in Hoca, Şeyh, Siyasetçi Erzurumlu Yeşilzâde Mehmet Salih Efendi isimli kitabını okurken Bizler Osmanlılarız, bizde çok adam bulunurdiyen Kemal Tahir ile Anadolu insanının kumaşından İstiklal Savaşı mücâhidi Küçük Ağa'yı çıkaran Tarık Buğra rahmetliler hatıra geliyor.
Kurtuluş Savaşı romanlarımızdan haysiyet taşıyanları buruk bir lezzettedir. Bu vadideki eserlerden ana sermayesi dalk
HACI ALİ GALİB EFENDİ
Erzurumlu Mütevekkilzâde Hacı Galip Efendi'yi, 1925 yılının kasım ayında Şapka Hadisesi denen hicranlı olayda kaybetmiştik.
Hacı Galip Efendi, Erzurum Muallim Mektebinin hüsn-ü hat muallimiydi. Divan tertib edecek ölçüde usta şairdi. Bunlardan da önemlisi tasavvufta kadr-ı âli bir zatdı.
Yiğidi yiğit bilir fehvasınca Hacı Gâlip Efendi'yi hocası İbrahim Hâki Efendi'nin
(Hacı İbrahim Baba) şiir lisanından tanıyalım:
Hazreti Adem'den bize hedâye
Şeriat babının ferdânesidi
SİZLERE BİR YİĞİTTEN BAHSEDEYİM Mİ?
Merhum sağ olsaydı, kendinden kahraman yiğit gibi sıfatlarla söz edildiğini işittiği anda kaşlarını çatıp:
Geç efendi, hele bunları bir geç! derdi.
Onu yakından tanımak için işte birkaç çerçeve:
Yüksek ahlak ve seciye örgüsü ile bezeli destânî bir hayatın son demleri bir hastahane köşesinde yaşanmaktadır.
Dostu sorar:
-Nen var senin yahû? Dalıp dalıp gidiyorsun! Yarınki ameliyata ehemmiyet veriyorsun gâliba? Hiç endişelenme; basit bir ameliyat imiş..
Ses
san'at ve kültür
SEYR-İ ÂLEM ll
YAHUT
ERZURUMLUNUN TİYATROSU
Mustafa Çetin Baydar
Nüfusu yarım milyona doğru hızla ilerleyen tarihi kentimiz Erzurum'un fikir ve sanat namına dağarcığında neler bulundurduğu hiç kuşkusuz önemlidir.
Bir yanda devletin öncülük ettiği modern sanat ve kültür kurumları, beri yanda güçlü bir biçimde akıp gelen kültürel ananeler.. Ne yazık ki birinciler köksüz birer gövde, ikinci ise gövdeleşemeyen, ancak her yerden fışkırma istidadındaki ışkınlar.
RADYOMUZUN KIRK YILININ MUHASEBESİ
Mustafa Çetin Baydar
Bundan Kırk yıl önce Türkiye'nin yeni bir Anayasa'sı, Erzurum'un da Radyosu olmuştu. Tevafuka bakın ki Anadolu'da ilk Türk gazetesi olan Envar-ı Şarkıye de meşrutiyet Anayasası'nı getirecek dönemin ürünüdür.
Bir milletin gururu, tarihi olan şehirler vardır. Bir milletin herhangi bir coğrafyadaki tarihini başlatan, şerefle sürdüren, vatana, millet ve devlete göre yaşayan şehirler vardır. Erzurum, büyük Türk Milleti'nin tarihi misyonu ve alın yazısında her zaman Anadolu'nun kilidi ve anahtarı konumunu üstlenmiş ve Erzen-i Rum'dan bu yana ebediyen Türk Milletine vatan olmuş kutlu beldelerimizden birisidir.Anadolu'nun tarihiyle uğraşan yazarların üzerinde birleştikleri bir gerçek vardır: 'Erzurum yaylasına hakim olan milletler bütün Anadolu'ya hakim olurlar.
MUSTAFA KEMAL, SOVYET RUSYA VE ERZURUM
Mustafa Çetin Baydar
Aydınlık Gazetesi'nin 5 Kasım 2000 tarihli nüshasında Türk İstiklal Harbi ile ilgili enteresan bir belge yayınlandı.
Belge İhtilal Rusyası diplomatı Upmal Angorski'nin Erzurum'da Kazım Karabekir, Ankara'da Mustafa Kemal'le yaptığı pazarlıklar ve temaslar konusunda Komünist enternasyonal Yürütme Kuruluna verdiği raporları içeriyor.
1920 Eylülünde Erzurum'a gelen Sefaret heyeti ve onun başında bulunan Upmal Angorski hakkında Kazım Karabekir'in İstiklal Harbimiz adlı eserinde şu bilgileri buluyoruz:
