Erzurum Barlarının Geçmişi Nereden Geliyor.barlar Neyi Tasvir Ediyor.

BAR
Doğu Anadolu'da özellikle Erzurum'da halk danslarının adıdır. Moğollarda, Altay Türklerinde davulun adı da bar olduğuna ve ilkel insanlar bazı ayinlerini davul'la yaptıklarına bakılırsa bar oyunlarını (Davul oyunları, Davul ayinleri) olarak tanımlamak yerinde olur. Bak: (Çeşitli yönleriyle Erzurum S. 171 bar Oyunu - bar Ayini. İhsan Coşkun Atılcan, Ahmet Adnan Saygun). Erkeklerin oynadıkları barlar 17 tanedir. Bunlardan Köroğlu barı kılıçla, hançer barı hançerle iki kişi tarafından karşı karşıya oynanır. Diğer onbeş bar ise aşağıdaki geleneksel sıraya göre birleşik düzende ikiden fazla erkek elemanla ya el ele, ya koi kola yada birbirinin belinden, bazı barlar da kol kola pa-zulardan tutularak oynanır. Erkek barlarının adları ve geleneksel sırası şöyledir: Başbar. Bu Bar'a Birinci Bar, Sarhoş Barı da denir. Tikine (Birinci Aşırma), Hoşbilezik, Sekme (bir adı da Sıçratma'dır), Daldalar yada Daldalan, Çingeneler, Tamzara, Koçeri, Delloy, Temirağa, Yayvan, Köroğlu, Uzun Dere, Naney, İkinci Aşırma, Hançer Barı, Tavuk Barı, bir adı da Felek'tirKadtn barlarının sayısı da yirmiyi aşkındır. Bu oyunların çoğu türkülüdür. Sırası geldikçe ayrı ayrı anlatılacaktır. Erkek oyunları davul-zurna ile, kadın oyunları ise tef ve neyle oynanır. bar dizilerinin başındaki kişiye (Barbaşı), onun yanındakine (Koltuk), en sonda oynıyana da (Poççik) adı verilir. bar başını ve Poççik'i çekenlerin ellerinde mendilleri vardır. Kadın barları da erkek barlarında olduğu gibi değişik biçimlerde el ele tutularak yada karşılıklı oynanır. Kadın barlarının adları da şöyledir: Ağca ferikler, Ayşem, Aşşaxtan gelirem, Atın üstünde eğer, Çift Beyaz Güvercin, Dansniços, Kavak, Kosalma, Narey, Temirağa, Durna barı, Tersine, Sallama, Deliğiz, Bir daş attım çegile, Çeşme, Kavurma koydum tasa, Üçayak, Habudiyar.
ica
.

AĞCA FERİKLER BARI
Türkülü ve yansımalı kadın barlarından birinin adı. Birden fazla kadın tarafından el ele tutuşularak aşağıdaki türkü söylenerek oynanır: Ağca ferikler, ince ferikler/Toplanın gızlar toplanın/Dizilin gızlar dizilin/Goca garılar tarlaya nasıl giderler/Ha bele bele, ha bele bele giderler/ (Türkünün devamında) Goca garılar tarladan nasıl dönerler, Delikanlılar tarlayı nasıl biçerler, Goca garılar xamuri nasıl yuğurur, Goca garılar ekmeği nasıl açarlar, gibi sözler vardır. Oyun oynıyanlar bu sözlerin anlamına göre yansımalarını yaparak oynarlar.
i.c.a.
Erzurum halk oyunlarından bazıları, ilkel insanların inanç ve geleneklerini de yansıttığı için, bar oynamak sözü yerine, bar tutmak deyimini kullanmak daha yerinde bir anlatım olarak benimsenmiştir. Ats: (Bar'a^giren diz kırar).
ica
Çift Bayaz Gögerçin Barı : Türkülü bir kadın barıdır. Oyuna başlarken eller ayrı ayrı bellerde, güvercinlerinin yürüyüşlerini yansılıyarak sağa sola yarım dönüşler yaparak yürünerek oyuna başlanır. İkinci pozisyonda el ele tutularak aşağıdaki türkü ile oyuna devam edilir: Çift beyaz güvercin olsam/Çadırın başına gonsam / Güzellere yoldaş olsam/Çirkinlere tuzak kursam

Çingeneler barı :Açık düzende elele tutularak oynanan sür'atli
ileri çıkış ve geri çekilişleriyle diğer barlardan ayrı özellik
taşıyan ve birden fazla insanla oynanan bir erkek barıdır.
ica
Daldalar Barı :
________________________________________
Kapalı düzende bir kaç erkeğin birbirinin bellerinden tutuşarak oynadıkları ve geleneksel sırada beşinci olan barın adıdır. Daldalar Barı'nın sözleri de vardır ama sadece davul zurna ile, çalgı ile oynanmaktadır.
ica
Daldalardaldalar daldan aşağı /Bir saat bir köstek belden aşşağı

Dello Barı Birleşik düzende bellerden tutularak oynanan dokuzuncu Bar'dır.
ica

________________________________________
Hançer Barı iki dadaşın hançerleri ile oynadıkları bar

Hoş Bilezik Barı : Xoşbilezik barı: Açık düzende, kol kola, pazulardan tutularak oynanan bir Bar'ın adıdır. Hoş bilezik Barı geleneksel sırada üçüncüdür. Bu barın bir de ezgisi vardır ama söylenmemektedir. Ezginin dizeleri şöyledir: (Hoş bilezik, hoş yüzük, kollar nazik oy/Ben yarımdan ayrılmışam bana da yazık oy/Kiraz dalın eğmeli oy, meyvasını yemeli/Konşi gizi dururken oy kime meyil vermeli).
ica

Koçeri (Göçer) Barı : Bir Bar. Melodisi Dello Bar'ina benzer. Birleşik düzende omuz omuza bellerden tutularak oyuna başlanır. Daha sonra ritmin hızlanması ve değişmesiyle elele tutularak açık düzene geçilir ve oyun öyle devam eder.
ica

Koroğli Barı : Köroğlu barı. İki dadaş tarafından birer kılıçla
oynanan ve bir düelloyu sergileyen bu oyun geleneksel
sıraya göre Yayvan'dan sonra oynanır.
ica
Nare Barı : Açık düzende kol kola tutulan az hareketli bir bar.
ica

Oturak Havası : Dadaşlar bar oynayıp yorulduklarında onlar dinlenirken çalınan hava

________________________________________

Sekme Barı
E! ele tutularak açık vaziyette oynanan bu bar Erzurum Bar'larının en hareketlisidir. Bir adı da Sıçratma'-dır.
ica

Tavuk Barı
Erzurum Erkek Barlarının en sonucusu, yani onyedincisidir. Tavukların hareketlerini yansıtması yönünden Şamanizm'den izler taşımakta olduğu bilinen bu bar, Erzurum Barlarının en eskisidir. Bu barın bir adı da Felek Barı'dır. (Bak: Felek).
ica
Temirağa Barı :
Geleneğe göre onuncu sırada bulunan bu bar açık vaziyette elele tutularak oynanır. Bu oyunun özelliği, sağa sola ani dönüşlerdir.
ica
Uzundere Barı

Bu bar onüçüncü sırada bulunmakta, Erzurum barlarının en kolay öğrenilebilenidir. Elele açık düzende oynanır.
ica

________________________________________
.

AŞIRMA BARI :

--------------------------------------------------------------------------------

Erzurum erkek halk oyunlarından (danslarından) birinin adı. Erzurum barlarında iki aşırma vardır. Birincisine (Birinci Aşırma yada Tikine) ikincisine de (Aşırma yada İkinci Aşırma) denir. Birinci Aşırma, Başbar'dan sonra kapalı düzende, bellerden tutularak ve oyunun sonlarında açılıp elele tutulmuş olarak oynanır. İkinci aşırma
ise geleneksel sıraya göre Sekme'den sonra yine kapalı düzende fakat elele tutularak ve oyunun sonlarına doğru açılarak oynanır.
i.c.a.

.

NİŞANYANIN ETİMOLOJİK SÖZLÜĞÜNDE BAR

Erzurum dansı ~ Erm bar 1. halka, grup, topluluk, 2. halka halinde yapılan dans ~ HAvr *per-1 halka, çevre, etraf " per+1.