ERZURUMCA; DİL TEORİSYENLERİ AÇISINDAN DÜNYANIN EN BÜYÜK, YAŞAYAN DİL LABORATUARIDIR.
ZİRA:
1-Erzurumca, Türkçenin bir kolu olarak BİTİŞKEN bir dil iken BÜKÜNLÜ'ye dönüşmüştür, dönüşmektedir.
Mesela:
BABA VE ÇEKİMLERİNDE, TÜRKÇE'DE KÖK DEĞİŞMEZ. Baba-ya, Baba-nın, Baba-da ÖRNEKLERİNDE OLDUĞU GİBİ!
Halbuki ERZURUMCA'DA bu kök değişir:
BABİ-YA, BABA-NIN çekimlerinde BABİ ve BABA farklılaşmış köklerdir.
2-ERZURUMCA'nın sırf Avrupalı lisanlar olan Lazca ve Kürtçe etkisiyle değiştiği gerçeği yanında ERZURUMLULARIN AVRUPA MEDENİYETÇİSİ RUSLARLA kültür temasları da mühimdir. ERZURUMCA, TEYO PEHLİVAN örneğinde görüldüğü üzere SÜRREALİST ANLATIMA kendisini açmış bir kültür dilidir.
3-ERZURUMCA, DİNE DE GÖNLÜNÜ TAM AÇMIŞLARIN LİSANI OLUP, AVRUPAYLA AKRABA FARSÇA VE SAMİ LİSANLARI İLE DE KUCAKLAŞMITIR.
İsim tamlamalarında ERZURUMCA:
BABAN GORİ derken BABANIN ifadesini kullanmıyor. HİNT-AVRUPA kökenli GOR sözcüğünü GÖMÜT'E tercih ediyor.
4-ERZURUMCA, birbirlerinin kitap kültürünü kıskanan insanlar yetiştirmeye devam ediyor. Halbuki İstanbul ve Anadolu, birbirlerinin esvabını, taşıtını, makyajını kıskançlık vesilesi yapanların coğrafyasıdır. KİTAP KÜLTÜRÜ TUTKUSU LİSANLARI değişim ve gelişime zorlar.
Fransızca'nın ve İngilizce'nin cevap cümlesiyle soru sorma tekniği ERZURUMCA için aynen geçerlidir:
-"ORİYA GETDIIN?" Anlam: Oraya gitin mi?
-"ORALARA GETDIN HEEE?" Mana: Oralara gittin öyle mi?.