ERZURUM VE TİYATRO
Mustafa Çetin Baydar
Ankara'daki Erzurumluları buluşturan ESAV önemli bir sanat olayına imza attı.Tamer Levent'in yazdığı Masal Kadınlar isimli oyunu öğretmen Kenan Olpak'ın rejisi, Ankara'daki Yüksek Tahsil Öğrencilerinin oyunculukları ile sahneleyen ESAV, perdesini açtığı günden beri seyirciden çok olumlu tepkiler alıyor.
Bu oyun daha önce Erzurum Devlet Tiyatrosu tarafından sahneye konmuş, ancak bu tiyatronun profesyonel oyuncularının “Erzurum Ağzı”nı konuşamayıp adeta bu ağzı yansılamaları yüzünden, oyun, Erzurumlu üzerinde beklenen tesiri gösterememişti. .
Esev'ın sahnelediği oyunda bir çok oyuncu hayatında ilk kere sahneye çıkıyor; bu yüzden de bir dizi acemilik kaçınılmaz.. Buna rağmen Masal Kadınların Erzurum ağzı üzerine kurulu bir oyun olması hasebiyle, diyaloglar inandırıcı bir şekilde akıp gidince tiyatro illizyonu kendiliğinden kurulup, oyun seyirciyi sarmalıyor.
Bu oyunun sonunda seyircinin salonu terketmediğini, ağabeyisinin, bibisinin, ezesinin kapanan perdenin arkasında kaldığını var sayarak onlarla hasret gidermek gibi bir duyguya kapıldıklarını hissettim.
Tamer Levent'in milli bir gayretle Şekspir'e alternatif olarak “milli masal dünyamız”ı çıkarması övgüye layık bir tutumdur. Masal ve hikaye dünyamız içinde barınan devasa bir tiyatro olayı var. Bu tiyatro “tahkiye tiyatrosu”dur. Bir anlamda şifahi yani sözlü aksiyonla sahnelenmiş “oyun”dur.
Şifahi edebiyatımız, yazılı edebiyatımız yanında, aysbergin su altında kalan bölümü gibidir. Mediniyetimizin asıl cevherinin yazılı olan değil, yazılı olmayan kaynaklarda gizli olması bundandır.
Erzurumlu kimliğinin en derinlere giden bölümlerini, mürekkep yalamış Erzurumlu aydınlarda değil, halk irfanı taşıyan halk simalarında bulmamızın sebebi de budur.
Erzurum'da Şekspir'in ibretnüma tiradlarına denk gelecek anlatımları, pekçok hikaye ve masal metni ile darb-ı mesellerde bulabilirsiniz..Özellikle toplumsal eleştiri yüklü masal ve hikaye trükleri Şekspir Entrikalarını fersah fersah geride bırakacak zenginliktedir.
Yönetmen Kenan Olpak, bu noktayı dikkate alarak Tamer Levent Metnindeki Şekspir bölümlerini ayıklayıp, masal kadınları adeta yeniden yorumlamış. Azeri tiyatrosunun ünlü oyunları “Meşhediibat” ve “Arşın Mal alan”ı her seyrettikçe “bir gün Erzurum'da da böylesi toprağın kokusunu aksettiren ve sanatsal değeri olan oyun zuhur eder mi” diye düşünürdüm. Erzurumlu Masal Kadınlar'ı bu düşünceme verilmiş ilk olumlu sinyal olarak değerlendiriyorum.
Erzurum Belediye Başkanı Sayın Mahmut Uykusuz'a bu bağlamda bir çağrım olacak. ESAV'ın bu başarılı oyununu Erzurum'a davet edip, Erzurum halkı ile kucaklaşmasını sağlasınlar. Kültür ayağı olmayan Belediyecilik mataryalizme hizmetten başka bir şey değildir. Erzurumlu anlatılmaya değer hayatı olduğuna inanmaya başlamıştır. Bu şehrin şairlerini, romancılarını, hikayecilerini, tiyatrocularını, ressamlarını, sinemacılarını, hattatlarını, nakkaşlarını, mimarlarını desteklemek şehreminlerimizin bir numaralı görevidir. 5 Temmuzdaki Sultansekisi Toplantısı Erzurumlu Masal Kadınları seyrettirmek için anlamlı bir tarihtir. Haydi başkan bu konuda zat-ı âlinize bağlanan umutları boşa çıkarmayınız.