TARİHİ DURUMU
Horasan, Doğuyu Batıya bağlayan eski ipek yolu üzerinde bulunan ve M.Ö. 4000 yılına kadar uzanan bir geçmişe sahip olup, Büyük Roma,Asur, Uranu, Med, Pers Devletlerinin istilalarına uğramış, milattan sonraki dönemde ise, Sasani, Arap ve Bizans hakimiyetinde kalmış, bu devletler arasındaki savaşlarda.bu günkü Horasan'ı içine alan bölge sürekli el değiştirmiştir. 1071 Malazgirt Savaşıyla birlikte Selçukluların Bizans,Gürcü ve Ermeni krallıklarına karşı kesin üstünlükleri sağlanmaya başlandı ve Doğu Anadolu' nun zaptı başlamış oldu. Bu süreçte İran Horasan'ından gelen Türk toplulukları, o zamana kadar ismi ÜSKÜHAT olan yere Horasan ismini vererek burada yerleşmişler böylece. Horasan bir Türk şehri olmaya başlamıştır. Erzurum ve civarında Osmanlı hakimiyeti 1514 yılında yapılan Çaldıran Seferiyle kurulmuş ve Horasan, Erzurum Sancağı Pasinler Kazasına bağlı 16 köyden ibaret bir Osmanlı Nahiyesi olmuştur. 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sırasında, <bknz>Ahmet Muhtar Paşa</bknz> kumandasındaki ordu her ne kadar kısmi başarılar elde ettiyse de Horasan - <bknz>Köprüköy</bknz> - <bknz>Pasinler</bknz> hattı Rus işgali altına girdi ve ordu Erzurum hattına çekildi.1917 yılında Rusya'da meydana gelen ihtilal üzerine Rus'lar, işgal ettikleri yerleri Ermenilere bırakarak bölgeden çekildiler.Rusların çekilmesinden sonra Doğu illerini kurtarmak üzere harekete geçen ordumuz <bknz>Kazım Karabekir</bknz> Paşa komutasında 12 mart 1918 de Erzurum' u kurtarmıştır. Horasan'ın Ermeni zulmünden kurtuluşu ise 25 mart 1918 tarihine tekabül eder.Horasan İlçesi, Cumhuriyet devrinde Pasinler İlçesine bağlı Zanzak (Akçataş) nahiyesinin bir köyü iken 1940 yılında nahiye merkezi şimdiki Horasan' a nakledilmiş ve 30 köy bağlanmıştır. 4 Aralik 1953' de 6191 sayılı kanunla ilçe olmuştur.
COĞRAFİ ÖZELLİKLER
İlçe topraklarının önemli bir bölümü ovalık ve hafif engebeli arazi şeklindedir. Şeker pancarı ve tahıl ekimi yoğun bir şekilde yapılır. Hayvancılık da ilçenin ekonomik yapısında önemli yer tutmaktadır. İlçenin en önemli özelliklerinden birisi, Erzurum'dan <bknz>Kars</bknz>'a ve <bknz>Ağrı</bknz> üzerinden <bknz>İran'</bknz>a giden yol kavşağı üzerinde bulunmasıdır. Bu ilçenin ticari gelişmesini hızlandıracak bir faktördür.
Horasan İlçesi Pasinler ovasının doğusunda Aras nehrinin kenarında kurulmuştur. Yüzölçümü 1669 Km2' dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 1530 metredir. İlçenin doğusunda Sarıkamış,güneydoğusunda Eleşkirt,güneyinde <bknz>Karayazı</bknz>, batısında <bknz>Köprüköy</bknz> ve kuzeyinde <bknz>Narman</bknz> İlçeleri ile çevrili olup,İlçenin toprakları genel olarak <bknz>Aras</bknz> nehri boyunca doğu-batı doğrultusunda uzanan geniş düzlüklerle, kuzey ve güneyden çevrili tatlı eğilimli çıplak geniş sırtlardan meydana gelmiştir. İlçe Kars, Iğdır, Ağrı illerine giden yolların kesiştiği uluslararası karayolunun üzerinde kurulmuştur. Horasan ilçesinde sert bir karasal iklim hüküm sürmektedir. Yazlar kısa ve sıcak, kışlar 5-6 ay gibi uzun ve soğuk geçer. Kar genellikle 1 Kasım -15 Nisan tarihleri arasında yağar. İlçenin en önemli akarsuyu Aras Nehri' dir. İlçenin bazı kesimlerinden gelip Aras nehrine katılan Zars Çayı, Serküllü Çayı belli başlı akarsularındandır. Horasan İlçesinin nüfusu merkez 16.151, köyler 29.436 olmak üzere toplam 45.587' dir. Horasan İlçe merkezine 77 köy bağlıdır. Köylerimize bağlı 18 mezra bulunmaktadır. Toplam meskun yer sayısı 96 dır. İlçe merkez Belediyesi içerisinde 10 mahalle vardır. Köyler genellikle küçük ve dağınıktır.
İLÇENİN GENEL DURUMU :
Toplam Nüfusu: 45.587
Şehir Nüfusu: 16.151
Köy Nüfusu: 29.436
Köy Sayısı: 77
Yüzölçümü(km2): 1669
Rekım(m): 1530
İl'e uzaklığı (km): 81
KÖYLERİ
Ağıllı
Akçataş
Akçatoprak
Alagöz
Aliçeyrek
Aras-Bucak Merkezi
Ardı
Arpaçayır
Aşağıaktaş
Aşağıbademözü
Azapköy
Bahçeköy
Bulgurlu
Çamlıkale
Çamurlu
Çayırdüzü
Çiftlikköy
Dalbaşı
Danışment
Değirmenler
Dikili
Döllek
Dönertaş
Eğertaşlar
Gerek
Gündeğer
Güzelyayla
Hacıahmet
Hacıhalil
Harçlı
Hasanbey
Haydarlı
Hızardere
Hızrılilyas
Iğırbığır
İğdeli
İncesu
Kadıcelal
Kalender
Karabıyık
Karacaören
Karaçuha
Kaynarca
Kemerli
Kepenek
Kırık
Kırkdikme
Kırkgözeler
Kırklar
Kızılca
Kızlarkale
Küçükkonak
Kükürtlü
Mollaahmet
Mollamelik
Pınarköy
Pirali
Pirhasan
Saçlık
Sekman
Şeyhyusuf
Tahirhoca
Tavşancık
Teknecik
Yarboğaz
Yaylacık
Yazılıtaş
Yeşildere
Yeşilöz
Yıldıran
Yukarıbademözü
Yukarıhorum
Yukarıtahirhoca
Yürükatlı
KAYNAKLAR:
1. <a href="http://www.erzurumtoresi.com/horasan.htm" target="_blank">Erzurum Töresi Dergisi Internet Sitesi</a>.
2. <bknz>www.dadas.net</bknz> (<a href="http://www.dadas.net/horasan.asp">http://www.dadas.net/horasan.asp</a>)