SAĞLIK
Hazırlayan :Dr.Ali Kurt
Sağlık Bakanlığı Erzurum'da, İl Sağlı Müdürlüğü, Hıfzısıhha Bölge Müdürlüğü, 9. Donatım Tamirhane Müdürlüğü ve Verem Savaş 10. Grup Başkanlığı olarak dört ayrı ünite halinde teşkilatlanmıştır.
Ayrıca Atatürk Üniversitesi, Sosyal Sigortalar Kurumu, Çevre İl Müdürlüğü, Tarım Müdürlüğü Gıda Kontrol Laboratuarı, Büyük şehir Belediyesi Sağlık Daire Başkanlığı da bu çabalara katkıda bulunmaktadır.
Erzurum ilinde Temel Göstergeler:
Yıllar
KDH KÖH BÖH AÖH NAH GDH
1989 14.9 2.8 96.2 421.9 1.2 63.0
1990 16.1 16.1 81.4 177.3 1.3 68.3
1991 20.2 3.2 78.4 43. 1.6 84.8
1992 2.8 18.1 67.7 34.8 1.5 75.4
1993 15.8 2.3 57.6 56.0 1.6 65.1
1994 14.9 2.2 54. 4 103.9 1.2 60.3
1995 14.0 2.0 48.0 119.2 1.2 58.0
1996 13.1 2.1 46.0 68.0 1.1 52.4
1997 12.6 1.8 42.4 39.8 1.08 49.7
Açıklamalar:
AÖH: Anne ölüm hızı
MAH: Nüfus artışı hızı
GDH: Genel doğuganlık hızı
KDH: Kaba doğum hızı
BÖH: Bebek ölüm hızı.
KÖH: Kaba ölüm hızı
SAĞLIK PERSONELİ DURUMU:
Erzurum ilinde kurumlardaki sağlık personeli sayısı aşağıda gösterilmiştir. Askeri hekimler bu listede yer almamaktadır.
Çalıştıkları kurumlara göre ildeki sağlık elemanları:
Sağlı Bakanlığı Atatürk Üniv. SSKHast. Özel Şif. Hast.
Uzman Hekim 86 173 21 13
Pratisyen Doktor 226 198 10 1
Diş Hekimi 8 59 6 1
Eczacı 4 3 5 -
Sosyal Hizm. Uzm. 219 1 - 1
Sağlık Memuru 300 303 65 4
Ebe 315 3 13 1
Sağlık Müdürlüğüne Bağlı Çalışan Hakem, Diş Hekimi, Eczacı, Hemşire, Ebe ve Sağlık Memurlarının İlçelere Dağıtılım:
Uzman hekim Pratisyen hekim Diş hekimi Eczacı Hemşire Ebe Sağlık mem.
Erzurum Merk. 72 122 6 4 205 194 92
Aşkale - 15 - - 9 11 6
Çat - 6 - - 1 3 4
Hınıs - 7 - - 4 7 8
Horasan - 10 - - 2 4 -
Ilıca - 6 - - 8 9 7
İspir - 7 - - 4 15 15
Karaçoban - 2 - - - 3 2
Karayazı - 3 - - - 3 2
Köprüköy - 3 - - 1 1 4
Pasinler - 9 - - 7 8 6
Pazaryolu - 3 - - 1 1 4
Narman - 6 - - 3 6 13
Oltu 3 7 1 - 27 18 21
Olur - 5 - - 5 8 11
Tekman - 5 - - 2 2 3
Şenkaya - 2 - - 17 10 6
Tortum - - 5 - 3 6 9
Uzundere - 3 - - 2 2 2
Sağlık Müdürlüğüne Bağlı Personel Durumu
1993 1994 1995 1996 1997
Uzm. Hekim 67 53 53 67 75
Pratisyen Hekim 217 159 210 218 226
Diş Hekimi 16 17 10 8 8
Eczacı 3 3 2 4 4
Sağlık Tekn. 296 337 377 166 219
Hemşire 363 318 354 312 300
Ebe 366 331 351 308 311
SAĞLIK KURUMLARI
A-Yataklı tedavi kurumları:
Erzurum'da toplam hasta yatak sayısı 2370 olup, yatak başına 336 kişi düşmektedir. Türkiye ortalaması 1996 yılı için 402 olduğuna göre Erzurum'un durum iyi denilebilir. Ancak Erzurum'un çevredeki on-on beş il hastaları için bir cazibe merkezi olduğu ve ayrıca ilçe hastanelerinin genellikle uzmansız kaldığı düşünüldüğünde durumun ilk göründüğü gibi olmadığı fark edilecektir.
Türkiye'de hastane sayısı içinde kamu hastaneleri oranı yüzde yetmiş bir iken, Ezurum'da yüzde sekben beştir. SSK hastaneleri yüzde on sekize karşı on dört, özel hastane yatak sayısı ise Türkiye'de yatak sayısının yüzde yedisidir.
1998 itibarı ile merkezde 52 eczane mevcut olap, İspir'de 5, Aşkale ve Oltu'da 4, Pasinler'de 3, Hınıs,Horasan ve Karyaazı'da 2'şer, Ilıca, Narman, Tekman, çat, Tortum, Karaçoban, Uzundere, Olur ve Şenkaya ilçelerinde ise birer adet eczane bulunmaktadır. Eczanesi bulunmayan Pazaryolu ilçe merkezinde ise bir adet ecza dolabı ihtiyacı karşılamaktadır.
B-Birinci Basamak Sağlık Kurumları:
Aşkale ve Oltu ilçelerinde Sosyal Sigortalar Kurumuna bağı sağlık istasyonları bulunmaktadır. Bunlar dışında, aşağıdaki örgütlenme il sağlık müdürlüğüne bağlıdır.
SAĞLIK OCAKLARI
Merkez 15
İlçe Merkezlerinde 18
Köy Sağlık Ocakları 53
Gayrifaal Sağlık Ocakları 6
Toplam 92
Merkez Sağlık Ocakları:
Abdurrahmangazi Sağlık Ocağı 235 65 20
Ceylanoğlu Sağlık Ocağı
Dadaşkent Sağlık Ocağı
Dr.Filiz Dolunay Sağlık Ocağı,
Evrenpaşa Sağlık Ocağı
Gazi Sağlık Ocağı
Maksutefendi Sağlık Ocağı
Sanayi Sağlık Ocağı
Veyisefendi Sağlık Ocağı
Yenişehir Sağlık Ocağı
Dadaşköy Sağlık Ocağı
Dereboğazı Sağlık Ocağı
Dumlu Sağlık Ocağı
Yazıpınarı Sağlık Ocağı
Aşkale
Aşkale Merkez Sağlık Ocağı
Büyükgeçit Sağlık Ocağı
Kandilli Sağlık Ocağı
Küçükova Sağlık Ocağı
Pırnakaban Sağlık Ocağı
Topalçavuş Sağlık Ocağı
Çat
Çat Merkez Sağlık Ocağı
Kaplıca Sağlık Ocağı
Yavi Sağlık Ocağı
Hınıs
Hınıs Merkez Sağlık Ocağı
Başköy Sağlık Ocağı
Halilçavuş Sağlık Ocağı
Yeniköy Sağlık Ocağı
Horasan
Horasan Merkez Sağlık Ocağı
Ardı Sağlık Ocağı
Bahçe Sağlık Ocağı
Hasanbey Sağlık Ocağı
Kırklar Sağlık Ocağı
Ilıca
Ilıca Merkez Sağlık Ocağı
Beypazarı Sağlık Ocağı
Çiğdemli Sağlık Ocağı
Ovacık Sağlık Ocağı
Taşpınar Sağlık Ocağı
Yoncalık Sağlık Ocağı
İspir
İspir Merkez Sağlık Ocağı
Çamlıkaya Sağlık Ocağı
Devedağı Sağlık Ocağı
Güney Sağlık Ocağı
Madenköprü Sağlık Ocağı
Numanpaşa Sağlık Ocağı
Karaçoban
Karaçoban Merkez Sağlık Ocağı
Karaköprü Sağlık Ocağı
Karayazı
Karayazı Merkez Sağlık Ocağı
Elmalıdere Sağlık Ocağı
Göksü Sağlık Ocağı
Köprüköy
Köprüköy Merkez Sağlık Ocağı
Çullu Sağlık Ocağı
Söylemez Sağlık Ocağı
Yağan Sağlık Ocağı
Narman
Narman Merkez Sağlık Ocağı
Şekerli Sağlık Ocağı
Yanıktaş Sağlık Ocağı
Oltu
Oltu Merkez Sağlık Ocağı
Ayyıldız Sağlık Ocağı
Çamlıbel Sağlık Ocağı
Derebaşı Sağlık Ocağı
Olur
Olur Merkez Sağlık Ocağı
Atkı Sağlık Ocağı
A.Karacasu Sağlık Ocağı
Pasinler
Pasinler Merkez Sağlık Ocağı
Alvar Sağlık Ocağı
Büyükdere Sağlık Ocağı
Yiğittaşı Sağlık Ocağı
Yastıktepe Sağlık Ocağı
Pazaryolu
Pazaryolu Merkez Sağlık Ocağı
Karataş Sağlık Ocağı
Şenkaya
Şenkaya Merkez Sağlık Ocağı
Akşar Sağlık Ocağı
Gaziler Sağlık Ocağı
Kömürlü Sağlık Ocağı
Ormanlı Sağlık Ocağı
Tekman
Tekman Merkez Sağlık Ocağı
Hacı Ömer Sağlık Ocağı
Kırıkhan Sağlık Ocağı
Tortum
Tortum Merkez Sağlık Ocağı
Bağbaşı Sağlık Ocağı
Esendurak Sağlık Ocağı
Pehlivanlı Sağlık Ocağı
Şenyurt Sağlık Ocağı
Y.Katıklı Sağlık Ocağı
Uzundere
Uzundere Merkez Sağlık Ocağı
Gayrifaal Sağlık Ocakları
Merkez. Y.Sanayi
Merkez Yenişehir 2 nolu
Aşkale Yeniköy
Olur Taşlıköy
Şenkaya Özyurt
Şenkaya Değirmendere
Sağlık ocaklarında standart kadro, doktor, sağlık memuru, hemşire, tıbbi sekreter, şoför, hizmetli ve yeteri kadar ebeden oluşmaktadır. Erzurum 05.01.1961 yılında çıkartılan 224 sayılı sosyalizsayon
kanununa ilk tabi olan illerden biridir.
SAĞLIK EVLERİ
Binalı Binasız Toplam
Köy Sağlık Evi 226 50 276
Mahalle - 106 106
Toplam 382
3 - ANA ÇOCUK SAĞLIĞI- AİLE PLANLAMASI MERKEZLERİ
İki ilçede bulunmaktadır
a-Erzurum Merkez 70. Yıl AÇS-AP Merkezi
b-Pasinler 75. Yıl Orgeneral Selahattin-Risalet Demircioğlu AÇS-AP Merkezi
4- VEREM SAVAŞ DİSPANSERLERİ
4 İlçedebulunmaktadır.
C-Eğitim ve Öğretim Kurumları:
1-Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Üniversitenin sağlık bölümlerine öğretim üyesi yetiştirmektedir. Halen 91 kişi yüksek lisans ve doktora yapmaktadır.
OKULUN ADI Öğrenci Sayısı
Tıp Fakültesi 1.054
Diş Hekimliği Fakültesi 298
Eczacılık Fakültesi 25
Sağlık Hizmetleri YO 208
(Tıbbi Laboratuar ve Hemşirelik Bölümleri Mecuttur)
3-Sağlık müdürlüğüne bağlı kurumlar aşağıda sıralanmış olup, altlarında eğitim dalları ve bu bölümlerdeki öğrenci sayalıraı verilmiştir.
Laboratuvar teknisyeni 120
Radyoloji teknisyeni 124
Anestezi teknisyeni 101
Ebelik 187
Hemşirelik 55
b-Hınıs Sağlık Mesles Lisesi
Tıbbi sekreterlik :25
Sağlık Memurluğu :55
c-İspir Sağlık Meslek Lisesi
İlk yardım acil.bk.tek. :78
Hemşirelik :47
Sağlık memurluğu :22
d-Narman Sağlık Meslek Lisesi
Tıbbi sekrterlik :129
e-Oltu Sağlık Meslek Lisesi
Tıbbi sekreterlik :131
Sağlık memurluğu :44
Hemşirelik :66
f-Olur Sağlık Meslek Lisesi
Tıbbi sekreterlik :68
Sağlık memurluğu :39
g-Şenkaya Sağlık Meslek Lisesi
Tıbbi sekreterlik :81
Hemşirelik :41
Karuyucu Hekimlik Çalışmaları
Aşılama faaliyetleri, okullarda, yurt dışına ve hacca gidiş işlemleri sırasında ve gerekli diğerhallerde yeteri ve uygun şekillerde yapılmakta olup, burada örnek olarak 0-1 yaş grubuna ait 1997
bağışıklama listesi verilmektedir.
Bazı Çalışmalardan Örnekler
Sağlık Müdürlüğünce halk sağlıına yönelik pek çokçalışmalar yapılmakta ve tedbirler alınmaktadır. Buarada, sadece üçü üzerinde durulacaktır.
1-Kanser Kayıt Merkezi
Türkiye'de kurulan 10 kanser kayıt merkezinde biri, Erzurum'dadır. Bu merkez 1996 yılı içinde 378 erkek olmak üzere 1115 yeni kanser vakasını kayıtlara geçirmiştir. Bölgede en sık yemek borusu,
mide ve akciğer kanseri görülmektedir.
Hastalardan yüzde ellibeşi Erzurum, onikisi Ağrı, altısı Kars, 5'i erzincan ve kalan yüzde onyedisi ise diğer çevre illerden gelmiştir.
2-Dializ:
Numune, SSK ve Tıp Fakültesi hasttanelerinde 1 Ocak 19977dea 81 olan böbrek hastalığı nedeni ile dialize girmek zorunda olan hasta sayısı, yıl içinde 36 ölüm ve yeni bazı vakaların eklenmesiyle
1998'e 95 olarak intikal etmiştir. Bu hastalara mevcut 43 dializ cihazı ile 11.829 seans uygulanmıştır.
3-Fenilketorinüri:
erken tanı halinde tedavisi çok kolay bir metabolik hastalık olan fenilketonüri için tarama programı için 1997'de1256 yenidoğan bebekten kan örnekleri alınarak ankara'ya gönderilmiş, bunlardan
hiçbiri pozitif çıkmamıştır.
HIFZISIHHA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ:
Sağlık Bakanlığı, Refik Saydam Merkez Hıfzısıhha Enstitüsü Başkanlığı'na bağlı olarak 1967 yılında Erzurum'da faaliyete geçen bu kurum, halen Erzurum'daki hizmetlerine ek olarak Erzincan, Kars,
Ağrı, Tunceli, Ardahan, Bayburt ve Iğdır, Tunceli, Ardahan, Bayburt ve Iğdır illeri halk sağlığı laboratuarlarına da teknik açıdan yardımcı olmaktadır.
Kurumda 1 doktor, 2'si uzman 5 biyolog, 9 kimyager, 5 kimya mühendisi, 1 çevre mühendisi, 14 teknik eleman, 4 memur ve 7 yardımcı hizmetler sınıfı olmak üzere 48 kişi çalışmaktadır.
İki gruba ayırlan 12 ayrı laboratuar çalışyır durumdadır. Bunlar,
A-Mikrobiyoloji Bölümü:
1-Su Kontrol ve Araştırma Laboratuarı, 2-Gıda Kontrol ve Araştırma Laboratuarı, 3-Portör Parazit Kontrol ARaştırma Laboratuarı,, 4- Seroloji Laboratuarı.
B-Kimya Bölümü:
1-Kimyasal Su Kontrol Araştırma Laboratuarı, 2-Gıda Güvenliği Kontrol araştırma Laboratuarı, 3-Temizlik Maddeleri Kontrol Araştırma Laboratuarı, 4-Hava Kirliliği Kontrol Araştırma Laboratuarı, 6-
Katı ve Sıvı Yakıt Analiz Laboratuarı, 7- Biyokimya Laboratuarı, 8-Hematoloji Laboratuarı.
VEREM SAVAŞ 10. GRUP BAŞKANLIĞI
Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Daire Başkanlığı'na bağlı olarak Erzurum, Erzincan, Ağrı, Kars, Tunceli, Bihgöl, Iğdır, Ardahan illerinde BCG aşısı, toplu işyerleri, askeri birlikler, cezaevlerinde röntgen taraması yapmak ve ayrıca bölgedeki Verem Savaş Dispanserlerine ilaç ve film ikmalinde bulunmak görevlerini üstlenmiştir.