Envâr-ı Şarkiyye

Anadolu'daki Türk basınının öncüsü olan ve ilk sayısı 1867 yılında çıkarılan gazete 30 x 40 cm. boyutlarında, 4 sayfa, 3 sütun halinde düzenlenmiştir. Haftada bir kez Çarşamba (daha sonra Perşembe) günleri çıkarılan gazete saman kâğıdına basılmıştır. Burada önceleri yalnızca resmî haber, yönetmelik ve tevcihat yayınlanmış, daha sonraları ise iç ve dış haberlerle, ilmî, edebî, fenni yazılara yer verilmiştir. Yine bu devrede, bölgede görülen zabıta vak'aları kısa haberler şeklinde okuyucuya duyurulmuştur. Haberler genellikle "Havadis-i Dahiliye" ve "Havadis-i Hariciye" başlıkları altında toplanmıştır. Ayrıca "Mevadd-ı Umûmîye" veya "Tevcihat-ı İlmiyye" başlıkları altında verilen haberler de vardır. İstanbul basınında çıkan bazı haberler kaynak gösterilerek, dış kaynaklı haberlerse tercüme edilerek gazeteye alınmıştır.
"Doğunun nurları" adını taşıyan gazetenin dizgisinde bütün metinler aynı punto ve karakterde olup ayraç, tırnak ve soru işaretlerinden başka noktalama işaretleri kullanılmamıştır. Eldeki nüshalardan anlaşıldığına göre, Envâr-ı Şarkiyye birkaç defa başlık klişesini ve özelliklerinin belirtildiği başlık altı yazısını değiştirmiştir. Bunlardan 11 Şubat 1870 tarihinde çıkan 133 numaralı nüshanın başlık altı yazısı şöyledir:
İşbu gazete dâhil ve hâriç havadis ve mebâhis-i mütenevviyayı şâmil olarak Erzurum vilâyet-i celilesi matbaasında haftada bir kere Çarşamba günleri tab' ve neşr olunur. Bir seneliği (60) ve altı aylığı (35) kuruşa ve bir nüshası (60) parayadır. Taşrada bulunan müşterilere bir seneliğine 12 ve altı aylığına 6 kuruş posta ücreti ilâve olunarak doğrudan doğruya göderilecektir. îlânât-ı adi-yenin beher satırından 5 kuruş alınacaktır. Fünûna ve umür-ı hayriyyeye dâhil olan husus meccenan tab' kılınacaktır.
EBYT