MEHMET ÂKİF KİTAPLARINI TASNİF DENEMESİ

Yusuf Turan Günaydın

Necip Fazıl Hitabeler adlı eserinde ’Âkif’in harp arabasını iki at çeker: Biri iman ve İslâm savaşçısı, öbürü şair’ Esas olan birincisi’’ der.* Dolayısıyla Âkif hakkında yazılan kitapları tasnif ederken öncelikle iki grup kitaptan söz edebiliriz:

-İman ve İslâm eri olarak Âkif hakkında yazılanlar

-Şair Akif hakkında yazılanlar.
Ne var ki Âkif’le ilgili kitapları tasnif ederken sadece bu iki kategori yeterli olmayacaktır. Bizde konu sınırlaması, genellikle göz ardı edilen bir husus olduğu için diğer şahsiyetlerde olduğu gibi Âkif’le ilgili kitaplarda da Âkif’in hemen her yönüne değinildiği görülmektedir. Yine de her kitabın ağırlık verdiği bir yön de öne çıkar. Tasnifimizde her kitabın en çok öne çıkan yönünü göz önüne almış bulunuyoruz.
Yukarıdaki iki kategorinin dışında biz ’Yabancı Dilde Yayınlar’ ve Ayrıntılı bir biçimde söz etmeyeceğimiz eserler içinse ’Diğerleri’ başlıklı iki kategori daha ekledik.

A. İMAN VE İSLÂM ERİ ÂKİF
Bu kısma giren kitaplar Âkif’in hayatı, eserleri ve düşüncesini konu alan eserlerdir. Bir kısmı onu yakından tanıyan arkadaş ve dostları tarafından kaleme alınmıştır.
1. Mehmet Akif / Hayatı-Eserleri: Eşref Edib, Asar-ı İlmiye Kütüphanesi Yayını, İstanbul?, 1938, 712+9 s.
Eşrf Edib [Fergan]’ın Âkif’le ilgili eserinin farklı baskıları vardır. Daha önce Mehmed Akif / Hayatı, Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları (Sebilürreşâd Neşriyat Bürosu Yayını, İstanbul 1939, 322 s.; 1960, 400 s.) adlı bir eser yayınlamıştır. Yukarıda künyesini verdiğimiz kitap ise bu çalışmanın genişletilmiş basımıdır. (Diğer basımı: İstanbul, 1960, 400 s.)
Âkif’in Sebîlürreşâd arkadaşlarından Eşref Edib’in bu çalışması onu en yakından tanıyanlardan biri tarafından hazırlanmış olduğu için oldukça önemlidir.
2. Âkifnâme: Hasan Basri Çantay, Ahmed Sait Matbaası, İstanbul 1966, 400 s.
Çantay, Mehmet Âkif’in en yakınında bulunmuş kişilerden biridir. Değindiğimiz çalışması ise çok sevdiği bir yakınını kaybeden bir insanın son bir gayretle derlediği bir armağan kitabı görünümündedir. Buna bir tür vefa borcu da diyebiliriz. Hacimli görünen kitabın büyük bir kısmını Âkif’in ölümünden önce ve sonra yazılan yazılardan seçmeler oluşturur. Bu arada Çantay’ın Âkif’le ilgili anıları kitaba özel bir önem kazandırmaktadır.
Âkifnâme’nin yeni bir baskısının yapılma zamanı gelmiştir diye düşünebiliriz.
3. Mehmet Akif: Nurettin Topçu, Hareket Yayınları, 1. baskı, İstanbul 1970, 118 s.
ToPçu’nun Mehmet Âkif’e yaklaşımı tamamen onun fikrî yönüyle ilgilidir. Bu eserinde bir misyon/ideal adamı olarak Topçu’nun, yine bir ideal adamı olan Âkif’le özdeşleştiğini görürüz. Hemen belirtmeliyiz ki eser, Âkif hakkında Türkçede yazılmış en özgün kitaplardan biridir. Tasavvufa âşina, hatta tasavvuftan beslenen bir felsefecinin kaleminden çıkmış olması, eseri diğerlerinden ayırır. Kuru bir inceleme kitabının üslûbundan uzaktır ve dinamik bir üslûpla inşa edilmiştir.
Eserin, yazarının sağlığında yapılan ilk baskısından sonra Dergâh Yayınları ikmâl edilmiş bir ikinci baskısını da yaptı (İstanbul 1998, 95 s.).
4. Mehmed Âkif: Sezai Karakoç, Diriliş Yayınları, İstanbul 1985, 46 s.
Karakoç’un kitabını Topçu’nun kitabıyla bir arada düşünmek gerekir. Bu kitapla usta bir edebiyatçının dilinden Mehmed Âkif’in düşünce dünyasında deneme tadında bir ’seyr’ imkânı buluyoruz. Kitap sayesinde ’iman ve İslâm eri bir şair’ olarak Âkif karşımızda tebellür ve temessül ediyor. Karakoç Âkif’in şairliği üzerinde dururken de onun hayatını öne çıkarır; hayatını anlamlandıran bir kavram olarak İslâm’ın şiirini de anlamlandırdığını vurgular.
Karakoç’un kitabının ilk baskısı -ya da ilk baskılarından biri- Mehmet Akif: Hayatı, Aksiyonu, Düşünceleri ve Şiiri başlığını taşır (Yağmur Yayınları, İstanbul, 1968, 56 s.).
Bir Şair tarafından yazılmış olmasına rağmen eserin Şair Âkif kategorisinde değil de bu bölümde zikredilmesinin daha uygun olduğunu düşünüyoruz.
5. Mehmed Âkif Ersoy: M. Ertuğrul Düzdağ, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Türk Büyükleri Dizisi, Ankara 1996, XXIV+267 s.
Düzdağ’ın Âkif’e olan ilgisi herkesin malûmudur. Daha önce Mehmed Âkif Hakkında Araştırmalar (Marmara Ü. İlâhiyat F. Vakfı Yayınları, İstanbul 1987, 416 s. ( 2 cilt olarak, İstanbul, 1989, 254+254 s.) adlı bir eseri yayınlanmıştı.
Bu eser eksiksiz bir Âkif biyografisi gibi görünmektedir. Dolayısıyla bütün yönleriyle Âkif’i ele alan bir çalışmadır.
6. Mehmet Akif ve Cemiyetimiz: Faruk Kadri Timurtaş, Yağmur Yayınları, İstanbul 1962, İstanbul 134 s.
Eser, yine akademisyen bir edebiyatçının kaleminden çıkmış ve Mehmet Âkif’in toplumcu yönünü belirginleştiren bir çalışmadır. Daha sonra Kültür Bakanlığınca da basılmıştır (Ankara 1987, 150 s.).
7. Mehmet Akif: Bir Karakter Heykelinin Anatomisi: M. Orhan Okay, Akçağ Yayınları, Ankara 1989, 143 s.
Orhan Okay Hoca da Hareket dergisi çevresinde yetişmiş akademisyen bir edebiyatçıdır. Dolayısıyla bu eserini Nurettin Topçu’nun andığımız eseriyle birlikte düşünmek eğilimindeyiz. Eserin teması Mehmet Âkif’in o hem dostları hem de düşmanlarınca takdir edilen karakteridir. Dolayısıyla kitabı, akademisyen bir edebiyatçının kaleminden çıkmış olmasına rağmen bu grupta zikredebiliriz.
Okay’ın Mehmet Âkif’in Milliyetçiliği (Akçağ Yayınları, Ankara 1991, 140 s.) adlı seri de mezkûr kitabını bütünleyici mahiyettedir.
8. Bir Kur’an Şairi: Dücane Cündioğlu, Birun Yayınları, İstanbul 2000.
Cündioğlu, şairlik yönünü de göz önünde bulundurduğu ama her şeyden önce Kur’an aşığı bir düşünür olarak öne çıkardığı Mehmet Âkif’in ünlü -fakat ortada olmayan- Kur’an tercümesi hakkındaki araştırmalarını bu kitabıyla okuyucuya sunuyor. Zaman zaman tartışılan bir konu olarak Mehmed Âkif’in Kur’an tercümesi hakkında bu çapta bir araştırma yapılmış olması Türk okuyucusu açısından büyük bir kazanç olarak değerlendirilmelidir.
Kitap, Âkif’le ilgili çalışmalar içinde konu sınırlandırması açısından en başarılı ve bu yönüyle en doyurucu kitaptır.
9. Mehmet Akif: Bir İslâm Reformatörü: A. Cerrahoğlu, İstanbul Matbaası, İstanbul 1964, 110 s.
A. Cerrahoğlu, sosyalist yazar Kerim Sadi’nin müstearıdır. Bu kitap elbette Âkif’in bir iman eri olduğu tezi üzerine inşa edilmiş görülmeyebilir. Ama Âkif’le ilgili tüm eserlerde olduğu gibi onun bu yönünü hep göz önünde bulunduran bir çalışmadır. Âkif’in üzerindeki Cemaleddin Afganî ve Muhammed Abduh etkisini yorumlayan eser, elbette sosyalist bir bakış açısıyla kaleme alınmıştır. Zamanında merhum Ahmed Davudoğlu hoca da Âkif’in bu yönünü Necip Fazıl’ın önsöz yazdığı tek kitap olan Dini Tamir Davasında Din Tahripçileri adlı eseriyle eleştirmişti (Bid’atlarla Mücadele Yayınları, 3. baskı, İstanbul 1978, s. 141-148). Cerrahoğlu’nun düşünceleri hitap ettiği kesimde ne kadar yankı buldu, ölçmek zordur. Ama bu eserin dindar camiada da okunduğunu ve değerlendirildiğini söyleyemeyiz. Baskısı bulunmadığı için merak edenlerin de kolayca ulaşamayacakları açıktır.
B. ŞAİR ÂKİF
1. Mehmed Âkif: Süleyman Nazif, Hareket Yayınları, İstanbul 1971, 136 s.
Doğrusu Nurettin Topçu ve Hareket dergisi çevresi Âkif’e her zaman büyük önem vermiştir. Osmanlıca baskısı Mehmed Âkif / Şairin Zâtı ve Âsârı Hakkında Bazı Malûmât (Amidî Matbaası, İstanbul 1924, 106 s.) adıyla yapılan bu eserin Topçu’nun öngörüsüyle yeni harflere aktarılarak yayınlandığı açıktır. Hareket baskısına sahaflarda bile rastlanmamaktaysa da M. Ertuğrul Düzdağ tarafından hazırlanmış bir çevrimyazısı eski harfli metinle birlikte yeniden basılmıştır (İz Yayıncılık, İstanbul 1991, 138 s.). Eseri bir şairin diğer bir şairi ele alış tarzını göstermesi açısından ilgi çekici bulabilirsek de, Nazif’in eseri bu boyutu çok çok aşan bir eserdir.
S. Nazif de Âkif’i yakından tanıyanlardandır. Bu açıdan Süleyman Nazif’in söyledikleri önemlidir.
2. Mehmet Akif Ersoy / Hayatı Seciyesi ve Sanatı: Midhat Cemal Kuntay, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1986, 377 s.
Kuntay, Türkiye’de Âkif’le en çok ilgilenen yazarlardan biri görünümündedir. Sanırız konuyla ilgili ilk çalışması olan İstiklal Şairi Mehmet Akif (Ülkü Basımevi, İstanbul 1944, 23 s.) adlı eserini daha sonra genişletmiş ve yukarıdaki adla yayınlamıştır.
Kuntay bir Mehmed Âkif hayranıdır. Dolayısıyla eseri de bu hayranlığın izlerini taşır. Kitabında Şair Mehmed Âkif üstün karakteriyle karşımızdadır; yazar bir şairin hayranlık uyandıran karakterine ayna tutmaya çalışmaktadır.
Eserinin bu adla ilk baskısı Âkif’in ölümünden sonra 1939’da Semih Lütfi Matbaasında yapılmıştır (446 s.).

3. Mehmet Âkif / Hayatı ve Eserleri: Fevziye Abdullah Tansel, Kanaat Yayınları, İstanbul 1945, 247 s.
Kitapta Âkif’in çeşitli cephelerine değinilmektedir. Fakat yazarının kimliğinden dolayı bu eseri Âkif’in şairliğiyle ilgili kitaplar arasında mütalâa etmeliyiz. Fevziye A. Tansel Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Türk İslâm Edebiyatı ana bilim dalının ilk öğretim üyelerindendir. Dolayısıyla telif ettiği eserde Âkif’in şairliği üzerine yazdıklarından oluşan ikinci bölüm dikkat çekicidir. İslâmî Türk Edebiyatı mümessillerinden olan Âkif hakkında bu alanda yazılmış en yetkin eser olduğunu söyleyebiliriz.
Künyesini verdiğimiz ilk baskısı değil de İrfan yayınlarınca basılan 2. baskısı (İstanbul 1973, 291 s.) piyasada rastlanabilen bu eser Âkif’in edebiyatçılığı alanında en çok başvurulan kaynakların -belki de- başında gelir.
4. Mehmet Âkif Ersoy Hakkında Yazılanlar: Abdulkerim & Nuran Abdulkadiroğlu, Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Yayınları, İstanbul?, T.siz, 282 s.
Bu çalışma Sırât-ı Müstakîm ve Sebîlü’r-Reşâd dergilerinde yayınlanmış Safahat’la ilgili yazıların çevrimyazısıdır. Yer alan yazılar ağırlıklı olarak Midhat Cemâl [Kuntay]’a aittir. Neredeyse Midhat Cemâl’in yazıları kadar da Ali Ekrem [Bolayır]’a ait yazılar yer almaktadır. Birer yazı da Ispartalı Hakkı [?] ve Eşref Edib [Fergan]’e aittir.
Osmanlı harfleriyle basılmış ve Âkif’in de yazarı olduğu iki dergide yer alan yazıları toplaması açısından önemli ve fakat gözden kaçmış bir eser olduğunu söyleyebiliriz bu çalışmanın. Dolayısıyla yeni bir düzenlemeyle yeni bir baskısının yapılması iyi olacaktır. Yine Âkif ve Safahat’la ilgili eski harfli dergilerde kalmış yazıların derlenmesiyle bu çalışmanın desteklenmesi ve sürdürülmesi de iyi olacaktır.
5. İslâmcı Bir Şairin Romanı: M. Emin Erişirgil, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Yayına Hazırlayan: Aykut Kazancıgil, Ankara 1986, VIII+438 s.
Eser Mehmet Âkif’in şairliğini öne çıkaran önemli çalışmalardan biridir. Âkif şairdir ama bir İslâmcıdır; kitabın başlığına da yansıyan bu olgu Erişirgil’in dikkatli üslûbuyla okuyucunun zihninde aydınlanıyor.
Eserin ilk baskısı Maarif Yayınevi tarafından yapılmıştır (Ankara, 1956, 502 s.)

6. Mehmet Akif: Ahmet Kabaklı, Toker Yayınları, İstanbul 1970, 160 s.
Birkaç baskısı olan bu eser (1975’te 226 s., Toker Y.; 1977’de 223 s, .Toker Y.), Türk Edebiyatı Dergisi ve Vakfının kurucusu merhum Ahmet Kabaklı’nın çalışmasıdır. Edebiyat tarihi alanında sâyimeşkûr sahibi bir yazar olan Kabaklı Hocanın bu kitabı Âkif’le ilgili her konuya değinmekle birlikte asıl olarak Şair Âkif’i anlamada bir el kitabı hüviyetindedir.
7. Camideki Şair Mehmed Âkif: D. Mehmed Doğan, Nehir Yayınları, İstanbul 1989, 72 s.
Doğan’ın bu çalışmasında Âkif’in şairliğiyle iman eri oluşu atbaşı yürür. Dolayısıyla kitabı ilk bölüme de dahil edebilirdik. Hareket dergisi çevresinde yetişmiş bir yazar olarak Doğan’ın bu eseri âdeta Nurettin Topçu’nun andığımız eserini bütünleyen, onunla birlikte düşünülmesi gerekli bir eser olarak algılanabilir.
Eserin genişletilmiş ikinci bir baskısı da yapılmıştır (İz Yayıncılık, İstanbul 1998, 158 s.).
8. Mehmet Akif ve Safahat: Beşir Ayvazoğlu, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul 1986, 304 s.
Sanırız Ayvazoğlu’nun Tercüman Gazetesinin sanat-edebiyat sayfasını yönettiği yıllarda hazırladığı bu eser, safahat üzerine en kapsamlı çalışmalardan biridir. Ayvazoğlunun o usta işi üslûbuyla okuyucuya sunulmuş olan eserin söz konusu gazete tarafından forma forma ve geniş bir zaman dilimi içinde verilmiş olması baskısının bulunmamasının tek sebebidir elbette. Acaba yazar bu eserinin yeni bir baskısını yaptırmayı düşünmüyor mu diye düşünmeden edemiyoruz.
9. Mehmet Akif ve İstiklal Marşı: Rıdvan Canım & Etem Çalık, Yedi İklim Yayınları, İstanbul 1995, 200 s.

Mehmet Âkif’i İstiklâl Marşı şairi olarak ele alan birçok kitaptan biri.
Bu konuda kaleme alınan eserlerden bazılarının künyesi şöyledir:

İstiklâl Marşı Bilgisi, Kerim Yund, Hüsnütabiat Basımevi, İstanbul 1961, 48 s.;

İstiklal Marşımız ve Mehmed Âkif Ersoy: İsa Kocakaplan, İstanbul?, 1999, 111 s.;

Mehmet Akif ve İstiklal Marşı: Muhittin Nalbantoğlu, Veli Yayınları, İstanbul1981, 80 s.; Mehmet Akif’in Hayatı ve İstiklal Marşı: Fehmi Cumalıoğlu, Sönmez Neşriyat, İstanbul 1962, 23 s.;

İstiklâl Marşı / Tarihi ve Mânası, Beşir Ayvazoğlu, Tercüman Gazetesi Yayınları, İstanbul 1986, 63 s.;

İstiklâl Marşı ve Mehmet Akif Ersoy, Nusret Karanlıktagezer, Kendi Yayını, Ankara 1986, 80 s.;

İstiklâl Marşımız ve Mili Ruh, Ali Kaytancı, Uğurel Matbaası, Malatya 1972, 136 s.;

İstiklâl Marşı’nın Tahlili, Yaşar Çağbayır, DİB. Yayınları, Ankara 1998, XI+420 s.;

Mehmet Akif ve İstiklal Marşı: Mustafa Özçelik, Lamure Yayınları, İstanbul 2005, 117 s.
10. Mehmet Akif’in Şiir Dünyası: Fazıl Gökçek, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2005.
Âkif’in şairliğiyle ilgili en son çalışma Gökçek’in bu kitabıdır. Konu sınırlandırması açısından başarılı bir kitap olan eser, alanında belki de en derli toplu kaynak olma özelliğini taşıyor.
11. Mehmed Âkif Ersoy Bibliyografyası /Ölümünün Ellinci Yılı Münasebetiyle: Mehmet Serhan Tayşi & Nevzat Kaya, Osmanlı Yayınevi, İstanbul 1986, 31 s.
Bibliyografyalar basıldıkları anda eskimeye mahkûmsalar da iyi bir bibliyografya o zamana kadarki birikimi yansıttığı için araştırmacılara büyük kolaylıklar ve imkânlar sağlar. Yıllarca kütüphanecilik alanında hizmet vermiş bulunan Tayşi ve Nevzat Kaya’nın mevcudu bulunmayan bu çalışması takdire değer bir çalışmadır.
C. YABANCI DİLDE YAYINLAR
1. Mehmet Akif Ersoy: Zindegînâme ve Bergüzîde-i Âsâres: Ali Nihad Tarlan, Regional Cultural Instıtute Yayını, Tahran 1969, 278 s. (Farsça).
2. Mehmed Âkif: Şâirü’l-İslâm: Abdüsselâm Abdülaziz Fehmi, Mektebetü’t-Tâlib, Mekke, Ts., 101 s. (Arapça).
3. Mehmet Akif: His Life and Works: Ali Nihad Tarlan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1986, X+84 s.
4. Cuhûdu Mehmed Âkif Ersoy ve Ârâu-hû fî Mecâli’t-Terbiyeti’l-İslâmî: Telif & Çeviri: İsa Yüceer, Yüüncüyıl Üniversitesi Yayınları, Van, 1995, V+35 s. (Arapça).

D. DİĞERLERİ:

1. Bütün Cepheleriyle Mehmet Akif (Ersoy): Hilmi Yücebaş, Dizerkonca Matbaası, İstanbul 1958, 240 s.
2. İslâm Şairi Mehmet Âkif: Vehbi Vakkasoğlu, Yeni Asya Yayınları, 2. baskı, İstanbul 1976, 299 s.
3. Kitaplar ve Portreler / Mehmed Âkif’ten Günümüze: Nihad Sami Banarlı, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 1985, 398 s.
4. Kültür Köprüsü / Süleyman Çelebi’den Mehmet Âkif’e: Nihad Sami Banarlı, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 195, 358 s.
5. Mehmed Akif’in Verdiği Mesajlar ve Tesir Alanları: Necla Pekolcay, MÜİFAV Yayınları, İstanbul 1991, 87 s.
6. Mehmet Akif (1873-1936) / 20. Ölüm Yıldönümü: Ali Nihad Tarlan & Nurettin Topçu, Milliyetçiler Derneği Yayını, İstanbul 1957, 40 s.
7. Mehmet Akif (1873-1936): Ali Nihat Tarlan, Milliyetçiler Derneği Yayını, İstanbul 1961, 104 s.
8. Mehmet Akif’i Anlatıyorlar: Süleyman Yalçın vd., Aydınlar Ocağı Yayını, İstanbul 1986, 104 s.
9. Mehmet Akif’in Çağdaş Türkiye İdeali: Yavuz Bülent Bakiler, DİB Yayınları, Ankara, 1990, 50 s.
10. Mehmet Akif ve Dünyası: Neriman Malkoç Öztürkmen, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990, XVII+230 s.
11. Mehmet Akif ve Eğitim: Ali Özer, İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İzmir 1999, VIII+95 s.
12. Mehmet Akif: Ferdî ve İçtimâi Karakteri-Vatanperverliği-Milliyetçiliği: Esat Adil Müstecaboğlu, Ülkü Basımevi, İstanbul, 1937, 56 s.
13. Mehmet Akif / Hayatı, Eseri ve Tesiri: Veli Ertan, Bahar Yayınevi, İstanbul 1969, 64 s.
14. Mehmet Akif / Hayatı, Sanatı, Fikirleri: Selahattin Yaşar, Yeni Asya Yayınları, İstanbul 1985, 174 s.
15. Mehmet Akif / Hayatı-Sanatı-Şiirleri: Zahir Güvemli, Varlık Yayınevi, İstanbul 1953, 115 s.
16. Mehmet Akif / Hayatı, Şahsiyeti ve Seçme Şiirleri: Ahmet Duman, Edebiyat Yayınevi, Ankara 1970, 72 s.
17. Mehmet Akif / Hayatı, Eserleri, Şahsiyet ve İdealleri: Cemil Sena Ongun, Yayınevi yok, İstanbul 1947, 112 s.
18. Mehmet Akif ve İnanan İnsan: Vahit İmamoğlu, Ravza Yayınları, İstanbul 1996, 190 s.
19. Necid Çöllerinde Mehmed Akif: Cemal Kutay, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1992, 256 s.
20. Mehmed Akif ve Safahat: Ali Nihad Tarlan, Nida Yayınevi, İstanbul 1971, 142 s.
21. Mehmet Akif Sempozyumu: Hacettepe Üniversitesi Yayını, Ankara Ts., 166 s.
22. Mehmet Akif: Zeki Sarıhan, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1996, 271 s.
23. Mehmet Akif’in Eğitim Üzerine Düşünceleri: Sebahattin Arıbaş, Medeniyet Yayınları, İstanbul1992. IX+158 s.
24. Mehmet Akif’in Sanat Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler: Kâzım Yetiş, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1992, VI+218 s.
25. Mevlâna ve Mehmet Akif (Ersoy): Osman Yüksel Serdengeçti, Serdengeçti Neşriyatı, Ankara 1958, 48 s.
26. Milli Mücadelede Mehmed Akif Kastamonu’da: Mustafa Eski, Ayyıldız Matbaası. Ankara 1983, XI+84 s.
27. Mehmet Akif / Çağı ve İslâmî Davetteki Hizmetleri: İsa Yüceer, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Yayınları, Van 1995, 516 s.
28. Mehmet Akif Ersoy: İhsan Eliaçık, İlke Yayınları, İstanbul 2004, 96 s.
29. Mehmet Akif Hikâyeleri / Bulutlardan Yıldırım Sağdık, Yılmaz Tartan, DİB. Yayınları, 2. baskı, Ankara 2002, 96 s. (Çocuk öyküleri).
30. Cephe Gerisinde Savaş, Yılmaz Tartan, DİB. Yayınları, Ankara 2002, 96 s. (Çocuk öyküleri).
31. Mehmet Akif Ersoy’u Anma Kitabı, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara 1986.
32. Yahya Kemal ve Mehmet Âkif’te Tasavvuf, Mehmet Demirci, Akademi Kitabevi Yayınları, İstanbul 1993, 109 s.
33. Âsım’ın Nesli, Mücahit Koca, Sur Yayınları, İstanbul 2004, 348 s. (Roman).

___

* Necip Fazıl Kısakürek, Hitabeler, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 1985, s. 123.

(Bu yazı Kültür dergisinin Mehmed Âkif Özel Sayısında (2006) yayınlanmıştır.)
.