Mazak sözünün nerden geldiğini bir ara araştırmış "hayvanların kafa kafaya tokuşması" tanımına ulaşmıştım. Aradan zaman geçti kaynağımı değil aklımda kalanı yazabiliyorum.
"Mazağa çıkmak" delikanlılık gösterisidir. Ferdî ve ictimai boyutları vardır. Bir başka ifade ile kişi kişiye ve grup gruba vuruşma şeklindedir.
Bir şehrin ahâlisinin genç tabakalarını birbirine vuruşturan psikolojiyi de yorumlamak gerekir.
Sur içi, şehrin hakimlerinin oturduğu mevkidir. Mahalleler sur dışında yer alırlar.
Mahalleler farklı zamanların ve farklı içtimai grupların mekanlarıdır. Bunların rekabetini biraz da "şehrin hakimleri" teşvik eder.
Osmanlı sisteminde şehir dokuları birbirinin kopyesi olduğuna göre "MAZAK" niçin Erzurum'dan başka yerde görülmez?
Bu sorunun cevabı "Hayvancılık Kültü" bir diğer deyişle "Çoban Kültü"nde bulunabilir.
Erzurum'un Türk Kimliği, bir tarım kenti olarak değil bir hayvancılık kenti oluşuyladır.
Mazak'ın Erzurum'da ortaya çıkmasının bir diğer sebebi "Serhat şehri psikolojisi"dir.
Sürekli düşman tehdidi altında bulunan bir coğrafya ufukta her an belirmesi muhtemel olan savaş için adeta antreman yapmaktadır.

Mustafa Çetin Baydar.