ŞAİR RABİA HATUN

XIII Asır'da yaşadı . “ilk Türk kadın şairimiz”dir . Hayatı ve eserleri hakkında kesin bilgi yoktur . XIII asırda yaşadığı ve Erzurumlu olduğu bilinmektedir . Rabia Hatun ’un yaşadığı dönem futuhatlarla geçen bir devirdir. Erzurum coğrafi konumu itibariyle yukarı Doğu Anadolu'nun en çok felaketlere ve istilalara uğrayan şehridir.

Hindistan ,Çin ,İran ve Kafkasya'yı Ora ve Batı Anadolu ’ya bağlayan bir geçit üzerinde bulunması sebebiyle şehir bir çok istilalara uğramıştır. Bu istilalar Erzurum'un bir hayli yıpranmasına eşsiz bir çok abidelerin maddi eserlerin imhasına ,yıkılıp yakılmasına sebep olmuştur.

Bu yıkılıp yok edilmeler emsalleri gibi Rabia Hatun ’un mezarı Erzurum'un Sultan Melik Mahallesinde kendi ismiyle anılan bir sokağın içerisindedir. Bu türbe halk arsında (Rabia ana -Raiba Hatun -Sultan Rabia Hatun -Şair Rabia -Sultan) türbesi namlarıyla anılmaktadır.

Bu türbenin gerek Sultan Melik mahallesi gibi zamanın Selçuk sultanlarına has,mutena bir mahallinde bulunması ve gerekirse Selçuk Tarzı mimarisinde inşası Rabia Sultanın Selçuk hanedanına mensup olduğunu göstermektedir. Kümbetin ayrı bir hususiyeti köşe zaviyelerin şakuli işlemleri ve taşların birbirine olan iltisakları bilhassa tezyinatı Çifte minareli medresenin iç kısım inşaat tarzını andırmaktadır . Bu da bu türbenin XIII asırda yapıldığının delilidir.

Rabia Hatun'un Erzurum ve civarında halk arasında bazı mısraları zevk ve ahenkle söylenmektedir . Rabia Hatun'un Hasan Basri Hazretleri ile olan tasavvufi müşaareleri halen Erzurum'da ve civarlarında halk arasında söylenip durmaktadır .

Yazıcı oğlu Ahmet Bican'ın XV asırda yazdığı “Ahmediye” isimli eserinde bahsettiği Rabia Sultan ile Hasan Basri Hazretlerinin bunlar olması muhtemeldir. Rabia Sultan ’ın Selçuklu sultanlarından Rüknettin Şah'ın karısı veya kızı olduğu da tahmin edilmektedir. Rüknettin Şah Alaattin Keykubtın yeğenidir.

Bazı araştırmacılara göre Rabia Hatunun Azerbaycanlı bir kadın olduğu da söylenir. Ayrıca Osmanlı tarihinde meşhur bir kadın vardır ki bu kadın aynı zamanda (MÂL HATUN) nam ile de anılır. 13 asır sonlarında ve 14 asırda Vefat etmiştir . Osmanlı devletini tesis eden Sultan Osman'ın karısıdır . Bununda Rabia Hatunla ilgisi yoktur.

Rabia hatunun Erzurum'da doğup ve vefat etmesi bunu ispat eder. Rabia Hatunun üç kıtalık bir şiiri mevcuttur . Aruz vezni ve rubai usulünde yazılmıştır. Bu kıtaların bize Rabia Hatunun olgun ve mutasavvıf bir şair olduğunu gösterir.

Aşık ve Maş'uk

Bir kâsedir alev dolu gönlüm yana yana,
Men ta senin yanındayken hasretim sana

Yaşlar dökende söndüremez ateşimi su,
Sunsan elinle kanımı içsem kana kana,

Olsaydı sen sema,olsaydı sen hava,
Alsamdı seni dem dem, nefes nefes ,
Olsaydı sen,zaman,olsaydı men mekân,
Eflâki dolduran bir aşk olurdu bes,

Payın sadası gelse desen hiç gelmesen,
Men beklesem dek vuslat istemem,
Bulsam izinle semtini,ol semte ermesem,
Akşam zamanı hasretin encamı gelmeden.