(1327/1911) Sadâ-yi Şark
İlk sayısı 13 Haziran 1327 (26 Haziran 1911) tarihinde yayınlanmaya başlayan
Gazetemn imtiyaz sahibi, avukat Seyyid Nâzım'dır. Fikren Hürriyet ve İtilaf Partisi'ni destekleyen gazete önceleri haftada bir, daha sonra iki gün çıkarılmıştır. Günlük haberler yanında ilmî, siyâsî, edebî yazılar ve çeşitli konularda yapılmış tercümeler gazetenin içeriğini oluşturur. Yaklaşık 20 nüsha yayınlana bilen gazetenin idarehanesi İçmeydan'da bulunan Erzurum Matbaası'dır. "Doğunun Sesi" adını taşıyan gazete, Balkan Savaşı yıllarında (1912) bu isminin yanma "Nidâ-yı ' Ye'si" terkibini alarak yayınını devam ettirir. Gazetenin yazı ailesinde, dönemin aydınları ' arasında gazeteye yazı yazanlardan Müftizâde Abdullah, Mustafa Nuri, Nurullah Ratip, M. Vasıf gibi isimler görülmektedir. Sadâ-yı Şark'm tanıtım yazısında gazetenin niteliği belirtilirken hukuk, iktisat, istatistik, sosyoloji, filoloji, ahlâk, tarih gibi konularda yazılar bulunacağı ifâde edilmiştir [TY:1]. Ayrıca tercümeler yoluyla içeriğin zenginleştirileceğine temas edilmiştir. Yine bölgenin şartları göz önüne alınarak, tarımla ilgili yazıların da bulunacağı haber verilmiştir. Bu tanıtım yazısının ikinci bölümünün alt başlığı "Matbuat ve Serbesti-i Matbuat" konusuna ayrılmıştır. Basınla ilgili o dönemin bakış açısını gösteren bu kısım ilginç bilgiler içermektedir:
Matbuatın mülke ve millete hizmeti pek büyüktür. Çünkü fazl ü kemâlin, Um ü irfanın en şa'şaa-dâr vâsıta-yı naşiri, matbuatdır. Matbuatsız bir millet, âdeta lâl bir âdeme benzer; lezzet-i candan mahrumdur, bi-nasibdir. Anın içündür ki serbesti-i matbuat, mülkün arzu eylediği hürriyetlerin en bâlâ teridir. Serbesti-i matbuat, milletin terakki ve tealisini temin içün iktizâ eden hür-riyet-i fikriye demektir, insanı insan edende fikirdir. İşte bu mak-sad-ı sâfve emel-i pâk ile bugün kâfile-i matbuata karışan Sadâ-yı Şark'ı da cümle rüfeka ile birlikte rabbim hıdamât-ı hayri-yeye muvaffak buyursun. Amin!
.