|
1Birinci Cihan Harbinde Erzurum'un 16 Şubat 1916 dan 12 Mart 1918 tarihine kadar geçen işgali sırasında iki Belediye Reisi vardır. Bunlardan birincisi Mehmet Ali Paşadır. İşgal yıllarında Ruslarla samimî ve gcçimli işbirliği kurmaya muvaffak olmuş, Kafkasyada bulunan Türk hayır cemiyetlerile temasda bulunmuş, bu teşebbüsün neticesinde Kafkasya Türkleri adına — Cemiyeti Hayriye — teşkilâtının bir şubesini de Erzurum'da açmıştır. Cemiyetin kuruluşu için Paşayı teşvik ve yardım eden Ruslar ve Ermenilerdir. Kai-kasya Müslümanlanni temsilen Erzurum'a gelen cemiyetin reisi Seyyidofdur. (Asıl adı Seyyittir. Kendisi Türk ve Müslümandır.)
Ulu Camii karşısında Hacı Hayri beyin evinde faaliyette bulunan cemiyet sahipsiz kalan çocukları, kadınları, çalışma kudretinde olmayan genç ve ihtiyar birçok şahısları bir araya toplaya rak barındırmış, yedirmiş, içirmiş ve giydirmiştir. Ayrıca mahallelerde ve köylerde geçim zorluğu karşısında bulunanlara yiyecek, giyecek ve yakacak yardımlarında da bulunmuştur.
Kafkasya Türklerinin kurmuş oldukları hayır cemiyetinin bir şubesi olarak Erzurum'da açılan "Cemiyeti Hayriye'nin basında temsilci olarak Seyyit adını taşıyan bir Türk bulunmasına rağmen, bu cemiyetin Rus ve Ermeniler tarafından kurulmuş siyasî bir Ermeni Cemiyeti olduğu sonradan anlaşılmıştır. Rusların bu teşkilâtın kurulmasına müsaade etmelerinin sebebi şudur: Halkın çeşitli ihtiyaçlarını karşılayarak yardımlarda bulunmak; Ruslara karşı sevgi ve güven fikrini aşılamak; Kafkas Türklerinin her türlü hürriyet haklarına sahip olduklarını ve huzur içerisinde yaşadıklarını telkin etmek ve göstermekti.
Ayıca istikbalde kurulacak taslak Ermenistan için görünüşte bir hayır cemiyeti, hakikatte siyasî bir Ermeni cemiyetinin kuruluşunu tesis ve Erzurum'da Ermeni faaliyetini arttırmaktır. Kurulan bu cemiyet gayesinde nisbeten muvaffak da olmuştur. Vampiri, nasıl yelpazesiyle avına serinlik vererek uykusunu derinleştirdikten sonra mihçemini sokarak bütün kanını emiyor, onu ebedî uykuya götürüyorsa, Erzurum'da kurulan bu cemiyete tatlılık ve yardımla Türk ve Müslüman halkın felâketini hazırlıyordu.
Şehirde bir kısım ileri gelen şahıslan işlerine yardım ve kolaylık göstermesi de yine Rus ve Ermeni melanetine vasıta olarak kullanmaları gayesine matuftur. Aklımıza gelen bir şey ae, Mehmet Ali Paşa hakkında şüpheye düşenlerin haklı oluşudur. Bunlar "Cemiyeti Hayriye" nin Rus parmağiyle kurulmuş bir "Ermeni Siyasî Cemiyeti" olduğunu öğrenerek cemiyetin faaliyetini felce uğratmak, iyi ve temiz niyetle çalışan Mehmet Ali Paşa'nm cemiyetle ilgisini kesmek tetbirini düşünmüşlerdir.
Yardım işleri dağıtımında, sair zamanlarda halkın diğer işlerini görme ve yapma bakımından herkesin istek ve arzusunu yerine getirmek imkânından mahrum olan Mehmet Ali Paşa'ya bir takım iftiralar yapılmıştır. Bu iftiralar şehirde, istedikleri gibi at oynatamayan bir takım Ruslar ve Ermeniler tarafından da tertiplenmiş ve ya uydurulmuş olabilir.
İstanbullu olan Mehmet Ali Paşa, ilk reîsdir. Erzurum'da ikinci defa olarak Erzurumlu Dabak Hacı Hâşim Efendinin kızı ile evlenmiştir. Habîb baba türbesi dergâhının tekkenişin'i (Şeyh) dir.
.
Mustafa Çetin Baydar - 19/11/2013 - 17:33 -
|