KADIZADE MUHAMMED EFENDİ (D.? - Ö.1673/1759)

Erzurum doğumludur. Annesi,.ispir Kadısı ile evlendiği için ismi, babasına nispetle 'Kadızade' demekle meşhur olmuştur. ispirde büyüdüğünden
İspirî diye anılmıştır. Tahsilini Erzurum'da tamamlayarak İstanbul'a gitmiştir.Zamanın meşhur alimlerinden' Kaz Abadi Hoca'nın derslerine devam etmiş ve ikinci bir icazet almaya muvaffak olmuştur. Memleketin alimlerinden nakledildiğine göre bir gün Kaz Abadi Hoca Tefsir-i -Kadi 'yi okuturken" , '' Ayet-i kerimesinin tefsirinde,müfessirin: ibaresindeki bir “vav” harfinin nahiv yönünden hangi manayı ifade ettiği hakkında muhatapları ile birçok müzakerelerde bulunur,fakat ilmi bir netice elde edilemez. Ertesi gün yine her gün ki gibi toplanarak “vav “ harfi nin halledilmesiyle meşgul oldukları esnada, Hoca Efendi'nin o zamana kadar dikkatini çekmeyen Kadı zade kendisine fikri sorulduğunda derhal" Muhterem hocam,aklınızı boş yere yoruyorsunuz,bu ibarede vav harfi hiçbir mana ifade etmez,fazla ve gereksizdir. Kopye edenin kaleminden yanlışlıkla yazılmıştır," şeklinde cevap verir ve orada bulunanların böyle bir iyiye yorma. Akıllarına gelmediğinden hakkını teslim ederler ve alimler tarafından beğenilerek iltifata mazhar olur.Sultaniye Medresesi'nde ders okutmakla meşgul iken Erzurum Müftülüğü'ne tayin olunmuş ve 15 sene kader bu vazifede kalmıştır.Kendi el yazısı ile yazdığı ve yakınlarının kitaplığında. bulunan 23 cild eseri I.Dünya Savaşı'na kadar elde mevcud bulunmaktaydı. Bunlardan .Rav-datu'l-Cennat Şerhi ,Şer.h-i Kelime-i Tevhid, Ahval-ü -Kabr, Rilsalesi,Sa"diyye Risalesi,-Kalaidü'l-Mercan Fi A.hakami' -I-Can (fıkıhla ilgl1i bir eser),Ba.hrü'I-Fet'vA. meşhur eserlerindendir. Resmiyyette kalıp seyrü süluk olmadığı için,mutasavvıf alimleri red ve inkarda fazla ileri gittiğinden dolayı Şeyh İbrahim Hakkı Hazretleri,sevilmeyen ahlakı hakkında imalı olarak şu beyiti söylemiştir:

Bir Unundan nümayişler heman a'yn-i. derûnidir,
Anınçün -kamet-i müfti efendi eğri. büğrüdür.

1173 (1759) senesinde vefat etmiştir.