Habib Efendi

Abdurrezzak Türk 18 Eylül 2010 Cumartesi

Mehmed Habib Efendi, Seyit Habib Mehmed Efendinin oğlu, Şeyhülislam Mehmed Vani Efedinin kayın pederi olan Şeyh Mustafa efendinin ağabeyisi ve Şeyhülislam Feyzullah Efendinin babasıdır. Bu ailede Mehmed, Mustafa, Muhammed isimleri babadan oğla yaygındır. Şeyhülislam Feyzullah Efendinin asıl adı da Mehmed'dir. Habib Mehmed Efendinin M.1630 Tarihinde ahirete intikalinden sonra Erzurum ulemasının toplanarak istişareleri sonucu bu makama layık görülmüş ve Erzurum müftülüğüne getirilmiş olup, yirmi sene bu görevi ifa etmiştir.

Mehmed Nusret Efendi bu yüce pirden bahis ederken “ Habib Mehmed efendinin yüce oğullarındandır. Baba ve oğlun her ikisi de bir isimle adlandırılmış olup, pederinin mahlası önce oğlununki sonra olarak zikr edilmiştir. Pederinin ölümünden sonra âlimler arasında müftülük makamının bunun hakkı olduğu tercihiyle Erzurum müftüsü olup, yirmi sene fetva makamında bulunmuştur. Tahsilleri pederi ailelerindendir. Büyük âlim olduklarına Feyzullah efendiyi yetiştirmiş olmaları yeterli bir delildir. Muhterem soyları Seyit Pir Mehmed'in bazı menkıbeleri ve kerametini içine alan yazdıkları ve basılmamış risaleyi bir zamanlar müteala etmiştim. Risale aile kütüphanesinde birinci dünya savaşına kadar saklanmıştı. Bin yüz (M.1688) de vefat ederek aile kabristanına defn olunmuştur.”(1)

Feyzullah Efendinin ilk kısa süren Şeyhülislamlığı sonrası 1688 - 1697 yılları arasındaki zamanını İstanbul'dan sürgünle gelerek yerleştiği baba ocağı Erzurum'da geçmiştir. Kendisinin yazmış olduğu hayatının bu safhasında babasının ölümüne değinirken “ Beni azledip Erzurum'a sürdüler. Bana arpalık resmi ile Erzurum kadılığını verdiler. Burada babam, kardeş ve hemşerilerim ile diğer dost ve akrabalarıma kavuştum. Ailemi, çocuklarımı, bütün kitap, mal ve mülkümü buraya getirdim. Geniş bir bahçe ortasında yüksekçe bir ev inşa ettirdim. Burada yedi yıl kalarak, bir şey kaçırmamak ve kusur göstermemek suretiyle kendimi öğretim, yazı ve eser tetkikine verdim. Derslerime, müderris, talebe, şeyh ve hatipler katıldılar. Bu yıllar esnasında babam Şeyh Habib Mehmed oğlu Şeyh Mehmed yüce Tanrının rahmetine kavuştu. Hastalığı ve ateşinin yükseldiği sıralarda hal tercümesinde tafsilatı verildiği üzere kendisine karşı lazım gelen hizmetlerde bulundum.”(2)

Bu ailenin akraba ve taallukatı köken itibarı ile Karabağ bölgesine dayanmaktadır. Karabağdan Erzurum'a âlim topluluğu olarak aileleriyle birlikte gelip yerleşmişler. İlim yolunda ve devlet için yetişkin insan yetiştirme mevzuunda Erzurum'a büyük hizmetleri olmuştur. Pir Mehmed Efendinin oğlu Şeyhülislam Feyzullah Efendi Feyziye külliyesini (Kurşunlu camii ve medreselerini), yine Pir Mehmed Efendinin torunlarından, Abdurrahman Efendi Paşanın babası Şeyh Mustafa Efendi ceddine hürmeten, Şeyhler medreselerini yeniden imar ettirerek bu şehirde yaşayanların bilen olması, aydınlanması için hizmetlerine sunmuştur.. “Hiç bilenlerle bilmeyeler bir olur mu?- Nefsini bilen Rabbini bilir.” Bu bildirme ehli şiar insanlarımızın makamları cennet olsun. Bu yüce nesil aile kabristanı olarak Köşk mevkiini seçmişlerdir. Bu yöre 1930 lu yıllarda iskâna açılırken devrin geçmişe ilgisiz, tarihi ve manevi ruhtan yoksun idarecilerince bakıp koruma yerine, kabirleri Tuzcu köyünde Haşiizade Şeyh Ali Efendinin kabrinin bulunduğu yerin civarına nakil edilmiş. Bizler gidip aradığımızda izlerine rastlayamadık. Yerlerini kesin bilenler mevcut ise açığa çıkarılmaları ve şehir insanımızca bilinmesi bir vefa borcudur. Bu değerlerimizle ilgili şehrimizdeki mülki ve yerel idarecilerimizin ilgilenmeleri tarihi dokumuz açısından kayda değer büyük bir hizmet olacaktır. Erzurum tarihi ile şanlı bir şehirdir diye nutuk atmıyor muyuz? Öyle ise sözümüze sahip çıkalım. Akdamar gibi kiliselere verilen değerin birazı bizimkilere de verilse ne olur? Devlet erkânının kulakları çınlasın...

Bizler hiçbir şeyi unutmuyoruz... Ruhları şad makamları Cennet olsun.

Kaynakça(1) Mehmed Nusret SOM Tarihçei Erzurum S.114

(2)Enver KONUKÇU Selçukludan Cumhuriyete Erzurum (Devam edecek)

.