Erzurumca Ata Sözleri, Deyimler:

Gendi himmete möhtaç bir dede,
Galdi ki, başgasına himmet ede.

Bizım gelın bizden gaçar,
Başıni örter götüni açar!

İt ite buyrir,it de guyruğuna!

Sufatından Rebbiyesır silinmiş.

Orosbunun yemiıni hamamdan eve.(Eski bir İbrani geleneği olan kırk organı kırk defa yıkayarak gusledip, tevbekar olma durumu kasdediliyor. Nitekim gırh tas su tökünip,tövbe etme deyimi de vardır Erzurum Türkçesinde)

Kürt çalir,cingene oynir! (Hakikaten Tarihin en güçlü müzikal enstrüman ustalarını yetiştirmiş Kürtler, İslamiyet sonrasında bu nitelikleri değişikliğe uğramasalardı,çingeneleri bile oynatabilir ldiler!

Yenılen pehlüvan, güreşe doymazmış.

Sözüni bülmiyen çavuşlar, sıçar pohuni avuşlar!
(Çavuş ve avuş kafiyesine dikkat. Halbuki avuç,çekimde avucuna goymah şeklindedir)

Deli deliyi görende degenegıni sahlar!

Eyilig et,denıze at,
Balıh bülmezse halig bülür.

Erzurumca Edebiyat:
Erzurum Ansiklopedik Sözlüğüne dr.mes tarafından önerilmiş bir "gökçeyazın" türü.
Aşağıda yazarın,İzmit büyük depreminde ölen bahtsız bir ses sanatçısına adanmış,Erzurumca Edebiyat'a örnek bir şiiri yer almaktadır:

BÖYÜK ZELZELİYE RÜBAİ
(Rehmetli Bir Sanatciya İthaf)

Dede sen böyük zelzeleyi hetırlemezsen,
Çünki ölmüşdün, garışmışdın melehlere,
Ziya Daşkent ezılmışdi,yanlış olmaz "gıyma" desen,
Ağlayın zelzele gurbanına,ak(h) çekın,bin kere!

Erzurumca Edebiyat Marş Türü:

Gehremanlıh Marşi
Namusli Erzurumli'yi itin gudigin şerrınden
Rebbım gorudi,Rebbım gorudi
Fehat ruhunda zeten bu sefıl(sessız( igidın
Direnç varıdi,direnç varıdi!

Nakarat:
Haydi dadaş dua edah,gollarımız
Her darbede çeligolsun,aci ona su versın
Barmağımız süngüleşzın,kafirin gözüne girsın!

Bizi poh yerine goymir kerme,
Hele bu zibil cigere bir bah,
Bah düşman yavrusi bah,yanılip beni germe,
Asıl gudretim içerde,buni beyinsız gafan çah!

Meta-Nakarat:
Haydi dadaş dua edah, dallarımız
Her darbede çeligosun,aci ona su versın
Hıncımız gordalaşsın,köti dalaği yırsın!

Erzurumca İlahi
Yeri gögi yaradan Allah
Hay ve Kayam, Hayyul Kayyum
Emrın baş göz üsdüne:
Tohdor mes gulun coşdi gene;
"Yumarken aç, açarken yum!"
Sensen benım tek umudum,
Yerın gögün sahabi Allah,
Hemi vallah, hemi de billah!

Erzurumca Tasvir
.....lisenın soğuh daş duvarlari,bize,"Bastille Hapishane" sının mökgem dış cephesi kimin gözükürdi. Malumdur ki, Fransızca ve İngilizce'de eynen "description" şehlınde yazdığımız fahat farhli telaffuz etdigımız genel tarif, gene her iki lisanda da ayni akibete uğriyan "definition" dan uzak menali bişedır. Biz,soradan benım gıbi,ejnebi memleketlerde ey tanınmış alimlerden olan arhadaşım
Y...Ö...'yünen, gendi öz kelime dağarcığımızdaki definisyonun birinci meddesi diye, mehtebimizin adının garşılığına, Basdil Mapushanasıni goymuşduh.
Erzurum(Anadoli)Lisemızın arha bahçacasi, yer kürede henüz keşfedılmemış bir orman geder "yeşıl" doyuma götürürdi insani. Uşahlarınan top felan oynadığımız asıl bahça gısmiysa dımdız kel bir torpahdi. Haaa,bizim "top felan" dedığımız ifadeyi OrtaAnadolu
'li yassi sufatli adamlar,"top neyım..."diye söyliller.(Hih hih hih!)
........

Erzurumca Edebiyat: Deneme Türü:
Bir Tahlil
Memmedınen Efe sınıf arhadaşıdırlar.Memmed bir üniversıtede Zemın Mekanigi profösöri, Efe ise Almanyadan emehli bir Almanca öğretmenıdır. Efe gerehter etibariyınan da çoh genış biridır. Doğunun esgi başbuği,Yılma Durağ'ın tehliliyinen,onun sanki bütün sinırleri,bir kelle soğanın,ipçıh köhleri kimın sökülip çıhardılmışdır.
Bu sinisiz sahıs,iki tene köti evlülüh denemesınden sora, erken emehlilığini isteyıp Almanya'dan memleketıne gaşmış, daha sora Ahdeniz gıyılarında 12 Eylül ehdılalcısi ressam paşasının yurduna yerleşmışdır.
Memmede her gün telefon eden Efe,gendine uygun bir gari bulip tehrar evlenmeg istedığıni vird eder durur. Memmed, telehsız arhadaşi Efenin günde otduz şişe bira içdığıni,dört paket cigaraya benemısen demedigini ey bülür. Zaten bu yüzden bacahlarnda
"ulcus cruris" tebır ettığımız dolaşım bozuhluğuna bağli yaralar hüsule gelmışdır. Ayrıca onda "tibial ödema" da teşeggül etmışdır ki, bu zaten gelp yetmezlıgının kor barmağım kor gözen misalinde belirtısıdır. Bir yandan gel seni everah şekhlında oyun guran Van terafi Kürtleri,paralarıni çoruzlar,Efeyi perışan ederler.
Memmed oni, cigarayi bırahmasi, rahi işmemesi ve tedavi görip gelb hesteligine bir çare aramasi üçün hep uyarır ama başi belada olan arhadaşi heç tınmaz,durmahsızın elınden heç bişe gelmeyen zemın profösörüni arar durur.
Profösör Memmed,emehli öğretmen Efenın mantığıni itırdığıni zan eder. Bülmez ki,mantıh söylenmeyende gizlidır. Efe aslında, belece ölip getmah,ölüme geder geçen zemanda Memmednen mehebbet edip gönül avutma peşındedır.Beşeri açıdan bahdığın, zeman bunda da bir mantıhsızlıh yohtur arhadaş!

Erzurumca Edebiyat
Tür: Günlük

Bir İlkokul Öğrencisinin Günlüğü

13 Aralık 1997 (Bene göre Sali yahut Çarşamba,farketmir.)
Sınıfın penceresınden mahrama geder bir bulut geşdi. Hızına bahılırsa dişarıda ülüzgar olmali. Ula beni dutmasalar,getzem azıcıh sakkız leblebi alsam. Bülduğum bir yer var,orada teze gavurirlar,sicah sicah yerken,gendimi Cape Town'dan hereket etmiş bir buharli gemi yerıne goyiram.Öğretmenimiz ele bal dodah bir gari ki, hangi ülkede ne yetışir,onnari anladırken eynen göziyinen görmüş kimin cannandırir. Yer fıstıği lafına zaten illet oliram Ben fısdıği severem,Allah var, bir de başına bi "yer" lafi gatanda eyce ağzının suyi ahir insanınn. Fısdıh fısdıh da bu yer tahısi ne? Eycemen işdahi gabarir dinniyenin.Töbe Yarebbi!

20 Ocak 1998, (Özellihli bir gün,mehteb tatil)
Ne mehtebe getmeyi istir canım,ne de oyun oynamayi. Bögün okulda müsamere var,sohahda da arhadaşlar,hızek gayma yarışi düzennirler.
En eyısi ellerımi galdırip dua edim: Ya rebbi,sen bene oyuni ve dersi eşıd derece sevdür. Hem oyunda hem girdigim imtahannarda hep başa geçim!

Erzurumca Bir Siyasi Nutuk:

Gıymetli seçmenler,arahadaşlar,gardaşlar,

Bir çoh siyasi görüş mensubunun son zamannarda,edeta işi bir gardaş gavga-dögüşüne,hetta ganni bir hesaplaşmiya götüracah, evet -Allah etmesin-götüracah geder sertleşdıhlarına şahat olirıh.Peki babam,bu sertleşme temayullarının hegıgi sebebi nedır?
Türk Üniversıtelerının rezilligine ve etıbarsız,heysiyetsız halına merhem çalmah üçün mi?
Türk Senat ve Türk halg musikilerinin repertuarının yüzde beşi bile icra edılemirken, Seahaddin Pungar kimin bir dehiya, golay çalip söyliyamadıhları üçün serhoş gavat diye sögen asıl gavatlari islah etme sevdasından mi?
Gelin-gaynana vesair proğramlarında Türk Aile yapısının bir ossuruhluh cani galmış temellerının,eyce poha batmahdan hama gurtarmah üçün mi?
Çetın Altani sevündüren ehdımala,yani Türkçe adli öz,masum lisanımızin yüz seniye galmadan yoğ olip getme ehdimalına garşi goymah mahsadiyınan mi?
Ata sipori güleşde dalımızi minderden gurtarmah niyetiyinen mi?
Yohsa rehmetli Mıstaa Kemal'ın teyyare fabrikasi aşma türünden heyirli teşebbüslerıni cannandırmağ üçün mi? Heeee? Neeediyirsiz?
Yoh ağabegi yoh; bu söyledıhlarım kimsenın umurunda bile degıl. Ortalıği germiye lüzüm yoh,kesgin sirke küpüne zerar vetandaşlar! Parti diye ne anderi dutarsaz dutun,içizden gülün,gevüşeyın;gevüşeyin ola, ele de battız,bele de oğlum!

Erzurumca Edebiyat:
Felsefi Şiir Türü

Yalnız Erzurumca Sorulabilecek Sorular
( Bu sorular Erzurumca dışındaki bir dilde,haşa,küfre götürür!)

Mühemmed eleyhisselam,
Mirac'a çıhdi temam,
Şüphesi olana Allah acısın

Çıhdi da nasi çıhdi?
Orasi da belli,nurdan hızli göge ahdi;
Burada heç şeh yok, sesızi gısın

Fehat merağ etmem mi hüzura girişi,
Gaç gişi yol gösderttdi, içerde vardi gaç gişi,
Büldürir mi bize ilahi harflar,Ya Sin?

Ne yapıldi hüzurda, rüku mi, sejde mi,eşk doli gıyam mi,
Ahıl insana helal da merah heram mi?
Nerde üşirsen mömin, gel orda ıssın

Yaniya ki, ahıl merah ayni yerde,orda sor,orda ara
Besmeleyınen yat möhderem, basmasın gara gura,
Meraçdan yenışi bülene çoğ eferın, bol tehsın

Vedalaşma var miydi, ağlandi mi hesrete
Kim erdi o meclısde, mutlah sonsuz nüsret'e
Din cevapsız sorudur, teslım alan sorudur din!

Meraç İslam,dırmanma ve teslım olma,
Sahın şüphiye gapılma, merahdan da uzaggalma
Sene de Burah verıldi,yeter ki, erış ve bin;

Din çıhışdır,din yenışdır, din uçuşdur,din,
Ülüzgar ol dinnen es, sor soruşdur, dinnen din!
Dinsiz çoh yorulurdun, sevün, dinnendin
Belle ki, Meraca sen getdın,sen yendın....