İşsizlik üretimsizliktir.Bu maddenin altı temel bağlamları ile doldurulmaya çalışılmalıdır.

İşsizlik, sadece ”sosyal” bir sorun değildir

Mehmet ŞENER

Türkiye''nin hatta dünyanın önemli bir sorunu haline gelen işsizlik, Erzurum gibi geçimini büyük oranda kamu gelirlerine bağlayan şehirleri mecalsiz bırakıyor. Resmi kayıtlara bakarsanız herşey yolunda ve işsizlik oranı da tedirgin olunacak boyutta değil. Fakat artık herkes biliyor ki, işsizler ordusu kamudan öylesine umudunu kesmiş durumdaki gidip ”işsiz kaydı” bile yaptırmıyor.
Ağır ekonomik krizlerin ardından, hem devlet hem özel sektör toparlanıp yeniden ayağa kalkmaya çalışırken, zaten kanayan bir yara olan işsizlik, büsbütün can yakar duruma geldi.
Bu yıl başta Büyükşehir Belediyesi''nin yürüttüğü projeler olmak üzere, Toplu Konut İnşaatları ve küçük çapta da olsa özel sektör çalışmalarına rağmen Erzurum''u kasıp kavuran işsizlik sorununa çare bulunamadı.
Üniversite mezunu binlerce genç, aldığı eğitime aldırmaksızın ”ne iş olsa yaparım” anlayışı ile asgari ücretli vasat işlere bile talip olmasına rağmen gene de iş bulamıyorlar.
Erzurum''da hayat zaten başlı başına zor iken bir de her ailede bir veya birden çok işsizin bulunması, çetin geçen 7 aylık kış süresini cehennem hayatına çeviriyor.
Eskiden, doğduğu yerde geçimini sağlayamayan insanlar bir kaç aylığına da olsa ”gurbet”e gider ve orada kazandığı üç beş kuruşla memleketinde az çok nafakasını tedarik ederdi. Şimdi ne gurbet galdı ne de gurbette Anadolu gencine iş vermeyi bekleyen iş alanları...
Metropollerin durumu, taşradan da perişan... En basit bir evin kirası asgari ücretten daha yüksek, bir de vasıta ve diğer giderleri eklediniz mi üstüne geçinmek, sihirbazlıktan çok daha zor bir beceri halini alıyor.
İsmet Paşa''nın 1930''lu yıllarda kaleme aldığı ve kamuoyunda ”Doğu Raporu” diye ünlenen tespitlerinde, Erzurum''a sayfalarca yer ayrılmış ve pek çok noktada ısrarla ”... Erzurum devletin her türlü iç ve dış tehditlere karşı sağlam bir kalesidir” denilmiş.
Aynı raporda Erzurum''da yerleşik halkın refah bir hayat sürmesinin sağlanması gerektiğine işaret edilerek, bugünkü ifade ile mealen, ”...Devlet üçüne beşine bakmaksızın bu şehirde yaşayan her insana az çok bir maaş bağlamalı ve burasını yaşanibilir bir şehir haline getirmeli.”
Paşa''nın, Erzurum''un sosyal ve siyasal yapısını usta bir dille ifade etmesinin zamirinde, burasının ülke açısından jeopolitik ve stratejik öneme sahip olması var. Raporda ifade edilen şekliyle ”şehrin sunni yapısı” devletin güvenliği ve bekası adına bir teminat gibi algılanmış, bu yüzden o dönemin Sovyetleri yayılmacı politikası ile uzak yakın hemen her devlet için ”tehlike” arzeden komünizm tehtidine karşı, tıpkı daha sonra NATO ve Amerika''nın düşündüğü gibi ”ön karakol” olarak görülmüş Erzurum..
Bugün için ne Sovyetler ne de komunizm tehditi yok ama ulusal güvenlik açısından ülke hiçte emniyette ve tehlikeden azede değil. Şimdi Batı emperyalizminin Türkiye üzerine kurduğu çirkin tezgahlar, Doğu''yu direkt hedef olmaktadır, keza Güneydoğu''yu ”elde bir” gördükleri gibi...
Erzurum''daki işsizlik ve giderek artın yoksulluk, sadece sosyal bir boyut kazanmıyor, aynı zamanda şehrin demografik yapısını da hızlı biçimde dönüştürüyor. Kiminle konuşursanız konuşun herkes buradan gitmenin ve ”kurtulma”nın peşinde. Bu durum, psikolojik bir çöküntü ile beraber, ulusal bazda devletin bekası için tehlike çanlarının çalıyor olması anlamına gelir. Kim ki sorunu, ”liberal ekonomi” mantığıyla açıklamak isterse, yahut ”Kâr zarar” noktasından bakarsa, belki beş on yıl içinde patlatılacak bombaların fitillerini şimdiden ateşlemiş olur.
İşsizlik genel anlatım içerisinde ”sosyal bir sorun” diye açıklanabilir. Lakin Erzurum özelinde bu tanıma bir de ”siyasal” eklemek gerekir.

Günlük Köşe Yazıları Ana Sayfası 2005-09-05