|
|
1Erzurum Şehremâneti , bugünkü adıyla belediye başkanlığı 1876 yılında kurulmuş.Şehremini, tanzimat dönemine kadar Osmanlı sarayında vekil harçlara verilen bir sıfat.1854 yılında ilki İstanbul'da olmak üzere kurulan belediyelere de şehremâneti ismi verilmiş. Şehremini şehremânetinin en güvenilir, becerikli, dirayetli ve işbilir kimselerinin ünvanı aynı zamanda.
BELEDİYE BAŞKANLARIMIZ
Erzurum şehremânetinin ilk şehr emini Resul Paşa. Sonra Abdülvahid Paşa sürdürmüş bu görevi. 1908 yılında Erzurum valiliği yapan Abdülvehhab bey'in ağabeyisi.Prof.Dr.Zeki Başar, Merhum Hüseyin Erverdi hoca'nın yaptığı inceleme ve sıralamayı esas almış belediye başkanlarının isimlerini verirken.Buna göre sırayla görevde bulunan belediye başkanlarının isimleri de şöyle:"Şükrü Bey, Sarı Gümrükçüoğlu Osman Bey, Maksutbey oğlu Şükrü Bey, Şerif Efendi, Galip Bey, Namık Efendizade Rıza Bey, Korucuoğlu Rıza Bey, Refik Bey, Yazıcıoğlu Hakkı Paşa, Gençağazade Zakir Gürbüz, Korukçuoğlu Nafiz Dumlu, Seyfullah Topdağı, Durak Sakarya, Salim Altuğ, Şevket Arı, Mesut Çankaya, Kazım Yurdalan, Lütfü Yalım, Samih Korukçu, Edip Somunoğlu, Hilmi Nalbantoğlu, Selahattin Ozan, Orhan Şerifsoy, Nihat Kitapçı, Necati Güllülü, Mehmet Ali Ünal, Ersan Gemalmaz, ve Mahmut Uykusuz, Ahmet Küçükler.
"Resul Paşa, Abdülvahid Paşa, Refik Bey, Yazıcıoğlu Hakkı Paşa, Kazım Yurdalan, 1960 ihtilalinde kısa bir süre Valiliğin yanısıra belediye başkanlığı görevde bulunan Cemil Uraler ve Selahattin Ozan asker kökenli.Seyfullah Topdağı, Mesut Çankaya, Orhan Şerifsoy, Ahmet Küçükler Hukukçu.Şerif Efendi, Kazım Yurdalan,Edip Somunoğlu Hekim. Lütfü Yalım Diş Hekimi. Her biri kendi dönemlerinde hizmet etmeye çalışmışlar Erzurum'a.Sarı Gümrükçüoğlu Osman Bey saat kulesini yaptırmış. ŞERİF EFENDİ HEM DESAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ YAPMIŞ
Şerif Efendi Belediye Başkanlığının yanısına Sağlık müdürü olarak da hizmette bulunmuş.Numune Hastanesini şehire hediye eden bu mümtaz insan, Erzurum tarihi adıyla kaleme aldığı eseriyle de şehire aynı zamanda bir kültür hizmeti de vermiş.Bugüne kadar görev yapan 30 belediye başkanı içinde yalnızca Şevket Arı iki dönem görevde bulunmuş.Diğerlerinin çoğusu bir görev döneminden sonra bir daha adaylığa soyunmamış. ikinci defa aday olanlar da "Erzurum'da iki dönem üst üste belediye başkanlığı yapılamaz" şeklindeki yazılı olmayan ama hiç de şaşmayan bir hükümle adeta aday olduğuna pişman edilmiş.Olan da çoklukla Erzurum'a olmuş tabi. Bazen birinin yaptığını diğeri bozmuş, birinin başlattığını diğeri yarım bırakmış.
SELAHATTİN OZANDÖNEMİ
Selahattin Ozan dönemini, çocuk yaşta olmama rağmen çok iyi hatırlıyorum.Tosyadaki evimizde komşumuz bulunan Merhum Dursun Tandırcı amca onun makam şöförüydü. Dursun amcadan sonra mahallemize taşınan o dönemin Fen işleri Şantiye Şefi Selahattin Soslu da Ozan'ın belediye hizmetleri açısından çok kıymet verdiği bürokratlarından birisiydi. Bazen Sosluların evine gelir, biz de bir belediye başkanının yakından görmekle iftihar ederdik çocuk aklıyla.Çok renkli bir kişiliğe sahip olduğu anlatılırdı Ozan'ın.Asri mezarlık yanında bulunan Fen İşleri şantiyesi, Kavak kapıdaki belediye şantiyesi, Cumhuriyet caddesinde bulunan eski belediye binası, Belediye Mezbahası, Tanzim Satış mağazaları onun eserleri.O dönemde bugün TEAŞ ve TEDAŞ kurumlarınca verilen elektrik hizmetleri de belediye tarafından veriliyordu. Bu sebeple belediyelerin maddi durumları oldukça iyiydi.Selahattin Ozan asker kökenli olmasına rağmen iyi bir siyasetçi olarak tanınırdı. Seçim dönemlerinde cebinde taşıdığı kurana el bastırarak oy istediği anlatılırdı hep.Orhan Şerifsoy karşısında ikinci defa aday olduğu dönemde özellikle dağ mahallesinde ayakkabı dağıttığı, kendisine oy vereceğini söyleyenlere ayakkabının bir tekini verdiğini, diğerini de kazandığında vereceğini belirttiğini gülerek anlatırlar büyüklerimiz. Fakat her ne olursa olsun gelmiş geçmiş belediye başkanları içinde Erzurum'a en iyi ve kalıcı hizmetleri verenlerden birisi olmuştur Ozan.Ne yazık ki bu hizmeti verirken de biricik oğlunu hizmet adına heder de etmiştir.
MAHKEME KADIYAMÜLK OLMUYOR
Bizim, o dönemde de eksik olmayan yalaka takımından bazıları, başkanın oğlunu yedirmek, içirmek yarışına girince, Ozan'ın oğlu okumayı bırakmıştı hatırladığım kadarıyla.Ortaokul diplomasını bile 23 Temmuz Ortaokulundan dışarıdan sınava girmek suretiyle aldığını aktaranlar, bazı şahsiyetsiz kimselerin bu çocuğun aklına girdiğini, çocuğun da babasının her zaman belediye başkanı kalacakmışcasına, geleceğine önem vermediğini ifade ederler.Kimbilir, belki de Celal Ozan, bugünde yarın da Belediye Başkanlığı, milletvekilliği, yahut üst düzey bürokratların çocuklarına iyi bir ders olmuştur, mahkeme kadıya mülk olmaz gerçeğince.Ozan ikinci defa belediye başkanlığına aday olunca Adalet Partisinde yapılan önseçim sonucunda partililer ikiye bölünmüştü.Partililerin yarısı Ozan'ın adaylığına karşıydı. Ama ozan da önseçimi kazanmıştı.Ozan döneminde Belediye Meclis üyesi olan Orhan Şerifsoy da CHP'nin adayı olmuştu. Şehirdeki siyasi eğililimler gözönüne alındığında kimse de Şerifsoy'a şans tanımıyordu doğrusu. Fakat seçim sonuçları beklenenin aksi oldu.
AP'LİLER CHP'Lİ ŞERİFSOY'USEÇTİRDİLER
Ozanın adaylığına karşı çıkan AP'liler CHP'ye oy vermişler ve Şerifsoy belediye başkanı olmuştu Erzurum'a.Demokrat Parti sonrasında ilkdefa sosyal demokrat bir başkan yönetiyordu Erzurum'u.Belediye İşçilerinin Disk ve Türk iş arasında bölünmesi bu dönemle başladı. Tabi ilk grevler de.Yanlış hatırlamıyorsam; Belediye Mezbaha işçileri DİSK'e katılmamış, bu yüzden de onların haklarından istifade ettirilmemişlerdi. Aylarca haklarını arayan işçiler DİSK'e girmemekde epey direnmiş, sonradan Kitapçı döneminde haklarını elde etmişlerdi.Şerifsoy dürüst bir belediye başkanı olarak anılır hala şehirde. Belediye Başkanlığı yaptığı dönemde AP iktidarı vardı. Bu sebeple de belediye paylarını aylarca aylamayan Erzurum, Belediye hizmetlerinden de yeterince nasiplenememişti. Dönemin ünlü gazetesi Günaydın, Erzurum'un dertlerini dillendirmiş, gündeme taşımıştı, ama, Erzurum bir sosyal demokrat belediye başkanı seçmesinin cezasını belediyesine ek ödenek verilmeyerek çekiyordu.O dönemde görev yapan Belediye personeli, Şerifsoy'un sabah kahvaltılarını işçilerle beraber yaptığını, kalıcı hizmetler vermese de belediye personelinin yüzünü güldürdüğünü anlatırlar.Selahattin Ozan'ın binbir meşaggatle yaptırdığı fakat hizmet binası olarak kullanamadığı eski Belediye Binasını ilk kullanmak da Şerifsoy'a nasip olmuştu.
NİHAT KİTAPÇI 7 YILGÖREV YAPTI
Bir dönemde en fazla süreyle görev yapan Belediye Başkanı Nihat Kitapçı'dır.!2 eylül 1980'de görev süresi dolmasına rağmen Kitapçı, devrin yönetimince işbaşında tutulmuş ve yedi yılı aşkın bir süre görev yapmıştı.Ziraat Mühendisi olan Kitapçı, boksör olması sebebiyle aynı zamanda da Erzurum'un ilk sporcu başkanıdır.Döneminde şehir içi yol ve imar düzenlemeleri başlatılmış, Erzurum'un çehresi değiştirilmişti.Kitapçı da dürüstlüğüyle maruftu. Şerifsoy gibi makam aracını mümkün oldukça kullanmaz, ailesinin kullanmasına ise asla izin vermezdi. Belediye çalışanları, şimdi doktor olan oğlunun yalnızca bir defa belediyeye geldiğini, bu gelişinde Kitapçının makamında rahatsızlanması olduğunu anlatırlar.Bu konuda oldukça duyarlı olan Kitapçı'nın bir keresinde görev yerine gelirken hanımını makam aracında görünce, araçtan indirdiğini ve halkın içinde itap ettiğini anlatırlar. Kitapçı eşinin, resmi bir davete mecburen araçla gitme durumunda olduğunu öğrenmesine rağmen eşine sitemde beis görmeyecek derecede önce devlet diyenlerden.Daha sonraları ANAP'dan milletvekili olan ve Sağlık Bakanlığı görevinde de bulunan Kitapçı, bu dürüstlüğünü gittiği o makamlara da taşımış, hatırlanırsa, bir enjektör ihalesini devletin zararına gördüğü için iptal etmiş ve bakanlığı bırakmıştı.Fiziki olarak yol, su ve imar çalışmalarına ağırlık veren Kitapçı'nın hizmetlerinden birisi de belediye kapılarını istihdam için açması olmuştur. Görev zamanında çok sayıda işçi ve memur alımı yaparak şehir ekonomisini rahatlatan Kitapçı, AP iktidarının nimetlerinden de halkı yararlandırmış, çok sayıda insanın KİT'lerde iş bulmasına vesile olmuş.Kitapçı döneminde görev yapan Süreyya Narmanlıoğlu, Vahap Güler, Vahap Sirkecioğlu, İbrahim Işık, Ömer Doğan, Hayrettin Haşıloğlu, Ahmet Doğusoylu, Suat Işıklı gibi hizmet erbaplarından bir kadro oluşturarak Erzurum'a hizmet veren Kİtapçı, Erzurum'un mümtaz siyasetçileri arasında şimdiden yerini almış görünüyor.
HİZMETTE GÜLLÜLÜ FARKI
Kitapçı sonrasında Güllülü dönemi başlıyor. !984—1989 yılları arasında hizmet veren Güllülü, aynı dönemdeki ANAP iktidarlarından azami derecede istifade ederek Toplu konut hizmetleri başta olmak üzere çeşitli ve kaliteli pekçok hizmete imza atmış.Yenişehir, Dadaşkent Toplu konut bölgelerini kuran Güllülü, şimdiki belediye, Terminal, Çaykara ve Ömer Nasuhi Bilmen Pasajlarını yaptırmış döneminde.Abdurrahman Gazi Türbesinin yeni hali, Yeni mezarlık alanı kurulması hizmetleri de ona ait. Islah imar çalışmaları o dönemde başlatılmış.Su, yol ve imar gibi klasik belediye hizmetlerinin yanısıra Güllülü, diğer belediye başkanlarının el atmadığı bir alanda tebarüz ederek, Genelevinin şehir içinden çıkarılmasını gerçekleştirmişti.Bir ara TBMM danışmanlığını yapan Ayhan Kara, Şimdi İnönü Üniversitesi Darende İlahiyat Fakültesinde Öğretim Üyesi olan Ahmet Faruk Sinanoğlu, Şimdi Vakıflar Bölge Müdürü olan Yüksel Galata, 1999 yerel seçimlerinde Yenişehir belediye başkanı adayı olan Haşim Tohumcu, Tarım il eski Müdürü Hadi Yazıcı gibi isimler Güllülü'nün övündüğü kadrosuydu.
GÜLLÜ'NÜN RECEP BİRSİN ÖZEN ŞANSI
Bu dönem hizmet açısından Erzurum'un şanslı dönemi aynı zamanda. Dönemin Valisi olan Recep Birsin Özen de elektriksiz, yolsuz, okulsuz köy koymamış.Halka yakın olmuş. İlk iş yerim eski Güneş sinemasının bulunduğu vakıf işhanında, vilayetin karşısında olduğu için vali beyin halka yakınlığını bizzat müşahade ettim defalarca. Müteddeyyin bir insandı. Vilayetten yayan olarak ulucamiye gider, sessiz sedasızca görevine döner gelirdi.Yetkiner gibi, halka pek de sıcakca yaklaşmayan hatta zaman zaman sertlik gösteren bir validen sonra göreve başlayan Özen, Sıkıyönetim dönemlerinde görevde bulunmasına rağmen halkla çok iyi diyaloğ kurmuş, sıkıyönetimin sert tedbirlerinden halkın etkilenmemesi için de yoğun göyret sarfetmişti.Dönemin Cumhurbaşkanı Evren, bu vali döneminde sıkça Erzurum'a gelirdi.Bir defasında, şimdiki Polisevinin yerinde faaliyet gösteren Orduevinde, onuruna verilen resepsiyonda içki olmadığını gören Evren'in, bu durumun vali talimatıyla olduğunu öğrendiğinde Özen'i konukların içinde azarladığı anlatılırdı.Özen çalışkanlığı, şehire verdiği hizmetler ve halkla bütünleşmesiyle Erzurumluların gönlünde özel bir yer edindi, Adana'ya gitti vali olarak.Güllülü de daha sonra ANAP melletvekili olarak bir başka makamda temsil etti Erzurum'u.
MEHMET ALİ ÜNALBELEDİYECİLİĞİ BİLENBİRİYDİ
Belediyenin eski bir personeli olan Mehmet Ali Ünal 1984 seçimlerinde Güllülüye karşı aday olmuş, fakat seçilememiş, 1989 yerel seçimlerinde de yine Güllülü'ye karşı aday olmuş ve seçimi kazanmıştı.Ünal, 12 eylül öncesinde şehrin değişmez siyasi eğiliminin AP'nin, yeniden gündeme gelmesini de sağlamıştı.Eski bir belediyeci olduğu için, belediyede yürütülen bütün işlere hakim olması, özellikle de imar çalışmalarına ağırlık vermesiyle bilindi.Şehir içi ulaşımını rahatlatmak amacıyla çok sayıda yeni belediye otobüsünü hizmete soktu.Şehrin hakikatte büyük ibr ihtiyacı olan seyyar gasilhanenin devreye sokulması da Ünal'In eseridir.Bu hizmet verilinceye kadar, evleri cami gasilhanelerine uzak olan cenaze sahipleri, kapılarının önüne ehremlarla perde oluşturur, kapı önünde kazanlar yakılır ve cenazeler milletin içinge gasledilirdi. Ünal, bu önemli hizmetiyle çok sayıda insanın da duasını aldı.Mehmet Ali Ünal Bey'in son hizmet dönemlerinde Erzurum Belediyesi yeni bir kimlik kasandı.Artık Belediye Büyükşehir statüsünü kazanmıştı.Sonraki yıllarda hayli tartışılan bu yapı, 4 alt belediye bir kavramı da, beledicelik mefhumunun içine koydu.
EDEP, HAYA, İFFET TİMSALİBİR ERZURUM BEYEFENDİSİPROF.DR. ERSAN GEMALMAZ
Büyükşehir yapılanması Ünal'dan sonra ve ilk defa büyükşehir Belediye Başkanı olarak seçim kazanan RP'li Prof. Ersan Gemalmaz'a nasip oldu.Erzurum'un eşrafından ve Atatürk Üniversitesinin yüzakı bilim adamlarından olan Ersan Hoca, doğruyu söylemek gerekirse şanssız bir dönem de Belediye Başkanı oldu.Bir defa, hem alt belediyeler de hem de kendi birimlerinde partisinin dayatmalarından dolayı doğru dürüst bir ekip oluşturamadı.Gemalmaz'ın hizmet frekansını ve ufkunu yakalayamayan bir ekip ve ağzına kadar devralınan borç miktarı Gemalmaz'ı görev süresi boyunca zorladı durdu.Buna rağmen, şehrin alt yapısına mühim sayılabilecek hizmetler sundu. Bosna caddesi Gemalmaz Hoca'nın eseri oldu.Belediye'de adeta bir dürüstlük ve hakşinaslığın hakim olduğu dönemdir Ersan Hoca'nın hizmet yılları.Aynı zamanda bir Erzurum Beyefendisi de olan Ersan Gemalmaz, emsalsiz bir münevverdi de...2. defa aday olmayan Gemalmaz, Başkanlık görevi sonrası Samsun'da emeklilik yıllarını geçirmekte.Kendisine muhabbet ve saygımız baki kalacaktır.
İbrahim Aydemir'den
Mustafa Çetin Baydar - 19/11/2013 - 17:20 -
|
