Atalarımızın gelecekte "Erzurum" ismi konacak olan mevkiye ilk hamlesi Büyük Selçuklu Şehzadesi İbrahim Yınal Bey'in ellibin kişilik ordusuyla Hasankale önlerine geldiği 1048 yılına tarihlenir.
Hasankale, kısa surede fethedildi, ardından Bizansların “Arze” dedikleri “Karaz”a sıra geldi
Arze'nin Rum ve Ermeni halkı, çokluklarına güvenerek Selçuklu ordusu ile açık bir harbi kabul etti. Altı gün bugünkü Karaz tepeciklerinde savaş oldu.
Bu savaş 140 bin kişiye mal olmuştur.
İslam tarihçilerinin kayıtlarına göre İbrahim Yınal 100 bin esir, on beş bin araba dolusu altın gümüş, mücevherat, kıymetli eşya ve silahı, kardeşi Sultan Tuğrul Bey'e götürmüştür.
Erzurum'un Türkler tarafından bir daha elden çıkmamak üzere fethinin tarihi 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonradır.

Alparslan'ın kumandanlarından Ebul Kasım, Malazgirt'ten gelip Erzurum'u zapt ederek burada, 1080 yılında Saltuklu hâkimiyetinin temellerini attı.
Erzurum adı, Erzen'in Selçuklular tarafından fethedilmesi üzerine ahalisinin Tehodosiopolis'e Kalikâla=Karin) göç etmelerine müteakip bu şehre Erzen ve Türk hakimiyyetinin ilk safhalarında bu adın sonuna Meyyâfâkirîn (Silvan) ile Siirt arasındaki Erzen'den ayırmak ve Anadolu'ya ait olduğunu belirtmek üzere Rum kalesi ilâve edilerek, Erzen al-Rûm denilmesinden kaynaklanmıştır. Selçuklular tarafından Erzurum'da basılmış paraların üzerinde şehrin adı Arzan al-Rûm, Erzenü'r-Rûm ve Erz-i Rûm şeklinde yazılmıştır. Daha sonra bu ad Arz-ı Rûm olmuş, nihayet bugünkü Erzurum şeklini almıştır.
.